چگونگی برنامه ریزی برای تاسیس یک فرودگاه

همان طور که قبلا اشاره کردیم، دولت ها و سرمایه گذاران در جهان علی الخصوص بخش آسیا و اقیانوسیه به دنبال ساخت فرودگاه های متعدد در مناطق خود هستند . حال سوال اینجاست که مراحل برنامه ریزی برای ایجاد یک فرودگاه چیست ? سیاست گذاران و مدیران ارشد برای ایجاد فرودگاه در یک منطقه باید به چه نکاتی توجه کنند ? آیا فرودگاه ، سیستمیست که به صورت مستقل عمل می کند و یا وابسته به یک شبکه ی گسترده است ? در این مطلب به این نکات و مباحث می پردازیم.

مراحل برنامه ریزی ایجاد فرودگاه بر اساس آیین نامه 197 سازمان برنامه و بودجه به این شرح است: انجام مطالعات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کلان با استفاده از نتایج و توصیه برنامه های بلند مدت و میان مدت مصوب کشور و تجزیه و تحلیل نقاط قوت ، ضعف و فرصت ها و تهدیدها برای پیش بینی تقاضاها و احداث و یا توسعه فرودگاه ، تا دست یابی به طرح راهبردی توسعه فرودگاه و نقش اصلی عملیاتی آن.

برنامه ریزی برای دوره های های کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت به صورت طرح جامع که در آن کلیه خطوط و سطوح کلی توسعه فرودگاه براساس پیش بینی های ترافیکی کامل و طرح راهبردی مربوط تدوین میشود .برنامه ریزی و طراحی تفصیلی براساس طرح جامع برای دست یابی به مشخصات فیزیکی سازمان دهی عناصر اصلی و جنبی و سیستم های زیر بنایی فرودگاه صورت میگیرد .

انواع برنامه ریزی فرودگاه :

برنامه ریزی سیستمی

طرح راهبردی

طرح جامع

طرح تفصیلی

برنامه ریزی سیستمی :

فرودگاه نه تنها به صورت مستقل عمل نمی کند .بلکه جزئی از یک یا چند شبکه فرودگاهی هستند . این شبکه ها با توجه به شرایط جغرافیایی و عملکرد تعریف میشوند .

این شبکه ها عبارت اند از :

شبکه های منطقه ای که فرودگاه های کوچک تر را به یکدیگر متصل میکنند.

شبکه های چند فرودگاهی کلان شهر که مربوط به یک کلان شهر و متشکل از چندین فرودگاه است .

شبکه های ملی که شهر های اصلی یک کشور را به یکدیگر وصل میکنند .

شبکه های بین المللی و بین قاره ای که کشورهای مختلف را به یکدیگر وصل میکنند.

طرح راهبردی فرودگاه :

فرآیند برنامه ریزی فرودگاه غالبا در مقیاس های مختلف و معمولا در چهار سطح بین المللی ، منطقه ای ، ملی و محلی انجام میگیرد .تدوین یک برنامه راهبردی ، برای احداث و توسعه فرودگاه برای افق های برنامه ریزی بلند مدت توصیه میشود . در برنامه راهبردی پیشنهادی باید حجم ترافیک هوایی موجود به همراه ظرفیت پایانه ها و باند های پروازی در نظر گرفته شده و سپس اهداف راهبردی برای مرحله بندی توسعه های جدید ارائه شود .

در برنامه ریزی راهبردی باید با تمام کاربران فرودگاه ، شرکت های هواپیمایی ، متخصصان تجارت ملی و بین المللی و یاتا مشورت ودر نهایت سند برنامه فرودگاه در سطح فوق برای یک دوره بلند مدت و نگاهی به دور نما ی پس از آن تدوین و منتشر شود .محتوای این برنامه مشتمل بر مرور تحولات اقتصاد کلان در سطح فوق ، نقاط قوت و نقاط ضعف ، فرصت ها ، محدودیت ها ی اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی مربوط به فرودگاه موردنظر و هم چنین چشم انداز های پیش بینی ترافیک خواهد بود .

طرح جامع:

پس از ارائه و تهیه یا بازنگری طرح راهبردی و تعیین نقش جغرافیایی و عملکرد ی کلان فرودگاه ، طرح جامع مورد توجه ، بررسی یا مطالعه قرار می گیرد .در طرح جامع ، تاکید بیش تر بر توسعه بخش های یک فرودگاه از دید گاه اقتصادی ، عملیاتی و فنی و مهندسی است .

تعریف طرح جامع شامل مفاهیم اساسی زیر است . مراحل توسعه کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت فرودگاه که عبارت است از پیش بینی وضع آتی در یک بازه زمانی مشخص ( معمولا 20 ساله) است و مواردی همچون پیش بینی تقاضا ، نیاز های آتی ، برای استقرار تسهیلات در بخش های مختلف فرودگاه بر اساس رویکرد ی مشخص و همراه با برنامه هایی برای اجرا و سرمایه گذاری در این طرح گنجانده شده است.

طرح جامع فرودگاه در راستای جهت دهی به توسعه آتی و امکان ایجاد توسعه پایدار ، منطقی و سودمند در داخل محدوده اراضی فرودگاه تهیه میشود .پیشنهادات توسعه در طرح جامع با نیاز های بازار شرکت های هواپیمایی ارتباط تنگاتنگ دارد .

به عنوان مثال ، به منظور پاسخگویی به افزایش ترافیک ، باید امکان توسعه تسهیلات و زیر ساخت های فرودگاهی وجود داشته باشد .طرح های جامع برای فرودگاه های موجود و یا جدید تهیه میشوند .ویا به صورت اسنادی موثر در نظر گرفته شوند .که معمولا هر 5 سال یکبار، هم زمان با تغییرات و رشد تقاضا به طور متناوب مورد بازنگری قرار گیرند .

در مبحث طرح جامع فرودگاه ها ، توصیه ها و استاندارد های مربوط به مطالعه و برنامه ریزی توسط سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری تدوین و به کشور های عضو و متعهد برای رعایت به شرح مطالب زیر ابلاغ شد :

الف) توصیه به محدودیت های طرح های جامع فرودگاه - توجه جدی به این نکته که طرح جامع ، یک راهنمای توسعه و تجهیزات است و نه بیش تر .

یک طرح جامع جزئیات را به صورت اجرایی دنبال نمی کند ، بلکه فقط راهنمایی است برای روش های مسائل توسعه.

ب) توصیه به ضرورت های بازنگری - طرح جامع جزئیات آن باید حداقل هر ساله به منظور تطبیق و درج شرایط روز بازنگری و کنترل شود طرح جامع باید هر 5 سال تجزیه و تحلیل ، ارزیابی و بهینه شود

نویسنده : محمد شفیع خانی