نویسنده : مهدی ریحانی زاده
هواپیمای توپولف Tu-95، که با نام ناتو با عنوان "Bear" شناخته میشود، یکی از نمادینترین و پایدارترین پلتفرمهای هوانوردی نظامی در تاریخ است. این هواپیما که اولین پرواز خود را در اواسط دهه ۱۹۵۰ میلادی انجام داد، سنگ بنای نیروی بمب افکن راهبردی اتحاد جماهیر شوروی و سپس فدراسیون روسیه را تشکیل داد. توسعه Tu-95 در دورانی آغاز شد که هوانوردی جهان به سرعت در حال انتقال از موتورهای پیستونی به موتورهای جت بود. با این حال، طراحان شوروی، به ویژه تیم تحت هدایت آندری توپولف، به دنبال دستیابی به بردهای عملیاتی بسیار طولانی برای انجام مأموریتهای نظارتی و حملات دوربرد علیه اهداف استراتژیک در خاک ایالات متحده بودند. چالش اصلی این بود که در آن زمان، موتورهای توربوجت اولیه شوروی توانایی تأمین برد لازم برای این مأموریتها را نداشتند. این ضرورت فنی، تصمیم انقلابی استفاده از موتورهای توربوپراپ (Turboprop) عظیم را رقم زد، تصمیمی که Tu-95 را از سایر بمبافکنهای همعصرش متمایز کرد و به آن قابلیتهایی منحصر به فرد بخشید. نسخه اصلی، Tu-95، با چهار موتور قدرتمندش، به سرعت به ستون فقرات بمبافکنهای دوربرد شوروی تبدیل شد و قابلیتهای هستهای راهبردی آن را تضمین کرد.
قلب تپنده و متمایزکننده خانواده Tu-95، موتور NK-12 است که توسط کوزنتسوف طراحی شده است. این موتور یکی از قدرتمندترین موتورهای توربوپراپ جهان است و اهمیت آن در عملکرد کلی هواپیما غیرقابل اغماض است. هر واحد NK-12 نیروی عظیمی تولید میکند که از طریق یک سیستم انتقال قدرت پیچیده، دو ملخ بزرگ هشت تیغه را که در جهتهای مخالف یکدیگر میچرخند، به حرکت درمیآورد. این پیکربندی دوتایی propellers) (Counter-rotating برای مقابله با گشتاور تولید شده توسط موتورهای توربوپراپ عظیم طراحی شده است و به حفظ پایداری پروازی کمک میکند. با این حال، استفاده از این موتورها با چالشهای فنی قابل توجهی همراه است. یکی از مهمترین معضلات، سطح نویز و لرزش فوقالعاده بالای تولید شده توسط این ملخها در سرعتهای بالا است که به شهرت Tu-95 به عنوان یکی از پرصداترین هواپیماهای نظامی جهان دامن زده است. اگرچه این صدای بلند برای مأموریتهای رهگیری در محیطهای نظامی ممکن است عاملی برای شناسایی آسان باشد، اما برای عملیات دوربرد استراتژیک، تمرکز اصلی بر روی بردی بود که این موتورها فراهم میکردند، نه راندمان سوختی مطلق. آیرودینامیک بدنه و بالها نیز برای دستیابی به عملکرد در سرعتهای نزدیک به صوت Transonic) (performance طراحی شدهاند، که یک دستاورد مهندسی برای هواپیمایی با چنین سیستم
پیشرانه بزرگی است. بالهای نصب شده در موقعیت بالا configuration) (High-wing با زاویه پسگرایی قابل توجه wings) (Swept به هواپیما اجازه میدهد تا در سرعتهای کروز بالا به بهرهوری آیرودینامیکی مناسبی دست یابد، هرچند که این طراحی نیازمند سیستمهای کنترل پرواز پیشرفتهای برای مدیریت پایداری در تمام فازهای پرواز است.
خانواده Tu-95 از زمان معرفی، شاهد تکامل مداوم بوده است که هر نسخه پاسخی به نیازهای جدید عملیاتی بوده است. یکی از مهمترین انشعابات، توسعه نسخه دریایی Tu-142 بود که برای مأموریتهای ضد زیردریایی (ASW) و گشت دریایی طراحی شد. Tu-142 با بدنهای کشیدهتر، سیستمهای اویونیک دریایی پیشرفتهتر و قابلیت حمل تجهیزات سونار و اژدرها، وظایف متفاوتی را بر عهده گرفت. با این حال، تمرکز اصلی بر روی نقش بمبافکن راهبردی باقی ماند که منجر به ظهور نسخه Tu-95MS شد. Tu-95MS نسل بعدی بمبافکن حامل سلاحهای هستهای بود که با قابلیت حمل موشکهای کروز دوربرد، نقش حیاتی در بازدارندگی استراتژیک شوروی ایفا کرد. این نسخه جایگزین مدلهای قدیمیتر شد و ساختار اصلی پلتفرمی را فراهم کرد که امروزه نیز مورد استفاده قرار میگیرد. با گذشت زمان و پیشرفتهای فناوری، نیاز به مدرنسازی پلتفرم اصلی احساس شد که نتیجه آن، بهروزرسانی گسترده به نسخه Tu-95MSM بود، نسخهای که همچنان به عنوان یک دارایی استراتژیک فعال باقی مانده است.
نسخه Tu-95MSM نمایانگر جهشی کوانتومی در توانمندیهای این پلتفرم قدیمی است. این بهروزرسانی شامل جایگزینی کامل سیستمهای اویونیک قدیمی با سامانههای دیجیتال مدرن است. کابین خلبان اکنون مجهز به نمایشگرهای چندمنظوره (MFDs) و کابین دیجیتالی است که کارایی خدمه را به شدت افزایش داده و مدیریت حجم بالای اطلاعات در مأموریتهای طولانی را تسهیل میکند. سیستمهای ناوبری نیز به طور کامل بهبود یافتهاند و شامل سامانههای ناوبری اینرسیایی (INS) و همچنین قابلیتهای دقیق هدایت ماهوارهای میشوند. یکی از مهمترین جنبههای مدرنسازی، یکپارچهسازی سیستمهای ارتباطی امن و مقاوم در برابر اختلال است که اطمینان میدهد هواپیما میتواند در طول پروازهای استراتژیک، فرماندهی و کنترل (C2) مؤثر را حفظ کند. همچنین، سیستمهای راداری و شناسایی اهداف نیز ارتقا یافتهاند تا بتوانند با دقت بیشتری اهداف زمینی و دریایی را شناسایی و درگیر کنند، هرچند که در این نسخه، تمرکز اصلی بر پشتیبانی از سامانههای تسلیحاتی دوربرد است.
نقش محوری Tu-95MSM در دکترین نظامی کنونی روسیه، نه به عنوان یک بمبافکن شیرجهزن، بلکه به عنوان یک پرتابکننده استراتژیک موشکهای کروز missile) Stand-off (carrier تعریف میشود. این پلتفرم به گونهای پیکربندی شده است که میتواند حجم قابل توجهی از موشکهای کروز راهبردی را حمل کند. مهمترین تسلیحات این نسخه، موشکهای Kh-101 )نسخه متعارف( و Kh-102 )نسخه هستهای( هستند. این موشکها که با برد بیش از ۵۵۰۰ کیلومتر طراحی شدهاند، به Tu-95MSM اجازه میدهند تا اهداف بسیار دوردست را با دقتی بالا مورد اصابت قرار دهد، در حالی که خود هواپیما در فاصله امنی از مناطق پدافندی دشمن باقی میماند. این قابلیت استند-آف capability) (Stand-off اهمیت حیاتی برای حفظ توان بازدارندگی دارد؛ زیرا امکان اجرای حملات راهبردی بدون به خطر انداختن پرسنل پروازی در برابر سامانههای دفاع هوایی پیشرفته فراهم میشود. یکپارچهسازی این موشکها نیازمند سیستمهای هدفگیری پیچیده و ارتباط داده مداوم بین هواپیما و موشک تا لحظه شلیک است که توسط اویونیک بهروز شده Tu-95MSM پشتیبانی میشود.
خانواده توپولف Tu-95، با ریشههایی که به دوران جنگ سرد بازمیگردد، یک داستان موفقیت بینظیر در مهندسی هوانوردی است. توانایی آن در باقی ماندن به عنوان یک پلتفرم استراتژیک حیاتی برای بیش از هفت دهه، بیش از هر چیز مدیون قدرت عظیم موتورهای توربوپراپ NK-12 و همچنین انعطافپذیری فوقالعاده تیم توپولف در انطباق با پیشرفتهای فناوری است. ارتقاء به نسخه Tu-95MSM با معرفی کابینهای دیجیتال، سیستمهای ارتباطی نوین و مهمتر از همه، قابلیت حمل موشکهای کروز نسل جدید مانند Kh-101/102، این هواپیما را از یک بقایای تاریخی به یک عنصر فعال و تهدیدآمیز در منظومه دفاعی استراتژیک فدراسیون روسیه تبدیل کرده است. پایداری Tu-95 در عین پیشرفتهای فنی، نشاندهنده یک اصل اساسی در طراحی نظامی است: اگر طراحی اولیه از نظر آیرودینامیک و ظرفیت حمل بار به اندازه کافی قوی باشد، میتوان با جایگزینی سیستمهای داخلی، عمر عملیاتی آن را برای دهههای طولانی تضمین کرد و نقش آن را در معادلات قدرت جهانی حفظ نمود.
نام و نام خانوادگی :
پست الکترونیک :
نظرات:
برای ارتباط با تحریریه سایت به آدرس تلگرامی mohammad_shafikhani@ مراجعه نمایید. به منظور تبلیغات در سایت با آدرس تلگرامی mohammad_shafikhani @ مکاتبه نمایید . برای اعلام مشکل در سایت و نظرات و پیشنهادات خود با آدرس support@aviationarticles.ir مکاتبه فرمایید.
ایده راه اندازی پایگاه خبری aviationarticlesبه بهمن ۱۳۹7 برمی گردد. پایگاه خبری aviationarticlesبا هدف آگاه و حساس سازی شهروندان وعلاقه مندان و در دسترس بودن تمامی تحلیل ها ومطالب روز هوانوردی ایران و جهان در حوزه تخصصی هوانوردی آغاز به کار کرد.
پایگاهی که سعی دارد با بهره گیری از متخصصان با تجربه و مجرب صنعت هوانوردی ، مقالاتی نو ،جامع و مفید را دراختیارمخاطبان خود قراردهد.
تمامی حقوق مادی و معنوی این وبسایت متعلق به مهندس محمد شفیع خانی می باشد
© طراحی سایت و بهینه سازی : گروه طراحی سیرن