آشنایی با دو جنگنده f4 و f14

نویسنده: سید محمد علی حسینی 

شاید تا به حال نام یکی از جنگنده های آمریکایی سری (fighter)یا همان (f) را شنیده باشید،امروز ما به دنبال مقایسه دو نسل طلایی از این سری جنگنده ها خواهیم بود  و درباره تاریخچه آن صحبت خواهیم کرد .

جنگنده f4

جنگنده f4،جنگنده ای که تاکنون حدود بیش از  ۶۵ سال در خدمت نیروی هوایی کشور های مختلف بوده و هست،البته این جنگنده به تازگی در سال ۲۰۲۱ در ژاپن،در سال ۲۰۱۳ در المان و در سال ۱۹۹۶ در زادگاهش امریکا بازنشست شد،که البته تا مدتی قبل از ان از این جنگنده ها در جهت استفاده رزمی و آموزشی استفاده می  شد و تنها کاربر آن در حال حاضر،نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است.این جنگنده به شبح پیر و شیطان مشهور است و البته،نامی‌ست برازنده‌ی دو موتور مافوق صوت‌اش که جزء اولین های نوع خود بوده وهست.

این جنگنده ها به عنوان بهترین و مشهورترین جنگنده سده بیستم شناخته می شود f4، توسط کمپانی مک دانل که به McDonnell Douglas نیز مشهور است،در اوایل ۱۹۵۰ میلادی سفارش و ساخته شد.در واقع این جنگنده،تجدیدنظری در قبال پروژه شکست خورده‌ی F3h Demonstrike است که در اوایل سال ۱۹۵۱ استفاده می شد که به Satan یا شیطان معروف بود.هدف شرکت مک دانل از ساخت این جنگنده (f3h)،محافظت از ناوهای ارتش امریکا در برد پائین بود که البته چندی از معرفی ان نگذشت که این پروژه،با توجه به شکست های متعدد در عملیات های محوله به ان،به شکستی بزرگ تبدیل شد.اگر تمام ویژگی های این پرنده را معکوس کنیم،ابر جنگنده نسل سومی به نام f4 متولد می شود که قابلیت تعویض و جابجایی قطعات را برای اولین بار در هواپیماهای شکاری داشت که همین امر موجب سهولت کار در تعمیر و نگهداری ان شد،کاری که حتی نیروی هوایی ایران هم توانایی انجام ان را دارد.با ساخت این جنگنده،امریکا با یک تیر دو نشان زد،از طرفی یک جنگنده مافوق صوت (supersonic) و از طرف دیگر یک بمب افکن مافوق صوت هم داشت.اما با تمام ابرویژگی هایی که این جنگنده نسبت به دوره و نسل خود داشت،دارای ضعف بزرگی نیز بود،این ضعف،عدم توانایی در پرواز در تمامی شرایط جوی بود که بعد ها با ارتقاء ان،این عیب رفع شد و سری جدیدی از این جنگنده به نام(yh3) متولد شد.در ۶ فوریه سال ۱۹۵۸،حوادث متعددی برای این جنگنده رخ داد،بعد از تحقیقات فراوان، کاشف به عمل آمد که این حوادث به دلیل ضعف هیدرولیکی در چرخ ها و عدم بازشدن به موقع چرخ ها بود که شرکت مک دانل را مجبور کرد سری جدیدی از جنگنده f4 را سفارش دهد که این ضعف و ضعوف دیگر ان را برطرف کند که f4h نام داشت که از اولین جنگنده های دارای دوسرنشین بود.بعد از سال ها در اواخر دهه شصت میلادی،این نسل نیازمند اعمال ارتقاء هایی بود.سری جدید این سری از جنگنده های اف-۴،phantom || نام داشت که حداکثر سرعت ان را به ۲/۲ ماخ و توانایی حمل ۸۴۸۰ کیلوگرم از انواع مهمات جنگنده را دارا بود و تا ارتفاع ۴۰۰۰۰ پائی نیز توانایی پرواز داشت.نکته جالب توجه این است که این سری توانست در اولین پرواز های تستی خود، همزمان ۱۵ رکورد جهانی را بشکند ،مانند حداکثر سرعت و ارتفاع پروازی.

حداکثر سرعت 2414 کیلومتر در ساعت (27/2 ماخ ) در ارتفاع 12190 متری سطح دریا (توضیح اینکه ارتفاع هواپیما در اکثر ارتفاع  از سطح دریا آزاد است بنابراین هواپیمایی که بر روی باند مهر آباد است خود به خود در ارتفاع 1200 متری سطح دریا است و حد اکثر ارتفاعی  که بتواند از سطح  تهران بالا برود 10990متر خواهد بود). شعاع عملیاتی تاکتیکی با موشک اسپرو و چهار سایدویندر 225 کیلومتر با یک باک اضافه 315 کیلومتر  با چهار بومب 435 کیلوگرمی (500 پوندی) و چهار سایدویندر و سه باک اضافه به ظرفیت 5000 لیتر 1056 کیلومتر میباشد.

((( حد اکثر برد با سرعت اقتصادی 925 کیلومتر در ساعت 3700 کیلومتر)))

حداقل وزن: 13801 کیلوگرم حد اکثر وزن پروازی 27502 کیلوگرم.  تسلیحات یک توپ گردان 20 میلی متری و چهار یا شش  موشک AIM.7E   بعلاوه چهار موشک AIM.9D   یا 7257 کیلوگرم تسلیحات  بعلاوه موشک ماوریک یا تلویزیونی و انواع موشکهای آتشزا (500،750،1000،3000) پوندی میباشد.

ابعاد:

طول         20/19 متر

عرض        70/11 متر

ارتفاع         96/4 متر

مساحت بال 2/49 متر مربع

جنگندهF14

داستان این نسل از جنگنده های سری (f)، بر می گردد به جایی که نیروی دریایی ارتش ایالات متحده آمریکا ،با مشکل بزرگی مواجه شد.پیشرفت زیاد شوروی در ساخت موشک های بالستیک و ساخت ناو هواپیمابر و جنگنده های سری(MIG)،جنگنده های امریکایی را در جهان بی ارزش کرده بود،در همان حال،جنگ در ویتنام هنوز در جریان بود،کشوری که به شکارگاه جنگنده های امریکا توسط میگ های روسی تبدیل شده بود.تنها راه نجات امریکا،چیزی جز یک جنگنده جدید نبود که بتواند اهدافی را در فواصل طولانی حتی از پایگاه خود شناسایی کند.با تمام هزینه های هنگفت طراحی،تست و ساخت آن،وزیر دفاع آن زمان آمریکا ،فورا دستور ساخت ان را داد.در ان زمان، جنگنده f111 ضعف زیادی در هدف قرار دادن ناو های دشمن داشت و ریشه ان هم به عدم توانایی کم کردن به موقع سرعت در سرعت بالای مافوق صوت بود و در واقع در سرعت صوت پایدار نبود، مشکل ان چنان بزرگ می شود که در همان اوایل عرضه و تولید،چندین نفر از خلبانان ارتش،به دلیل بروز حادثه کشته می شوند و ناو های خودی زیادی را هم نابود کرد.بعد ها شخصی  به نام Gromman، مسئولیت طراحی ان را برعهده گرفت،در این طرح،برای اولین بار در جهان بود که بال های جنگنده ای توانایی حرکت کردن(Moveable) را داشت.موتور ان موتور جت TF-30 بود که بهتر از هر موتور جت طراحی شده توسط شوروی بود،رادار آن که AN-AWS-9 نام داشت توانایی هدف گیری چند هدف را به صورت همزمان داشتو می توانست هر موشک سریع السیری را شناسایی و منهدم کند.این جنگنده دارای سیستمی به نام Flare بود که توانایی انحراف و ایجاد مشکل در هدف گیری موشک های دشمن را داشت و به چنان قدرتی رسید که می توانست حتی بمب افکن های توپولف و جنگنده های MIG را که می توانستند در ارتفاع بسیار بالایی پرواز کنند،به راحتی منهدم کند،بعد از سال ها و تغییاراتی کوچک، نهایتا این ابرجنگنده نسل ۴،می توانست با حداکثر سرعت ۲۴۸۵ کیلومتر بر ساعت و پرواز در ارتفاع ۵۱۰۰۰ پائی پرواز کند و دیگر هیچ جنگنده روسی ای توانایی و جرئت درگیر شدت با ان را در نسل ۴ نداشت.سرانجام این (ابر شیطان) در سال ۲۰۰۶ در امریکا بازنشسته شد و تنها کاربر اصلی ان در حال حاضر،نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران است.

مدل های مختلف اف-14 تامکت:

اف-14 ای:

اف ۱۴ تامکت ای نسخه اولیه دو سرنشینه و طراحی‌شده برای تمام وضعیت‌های آب و هوایی می‌باشد که برای نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا ساخته شده بود. و بعد با تغیراتی دقت ان برای به‌کارگیری مهمات افزایش یافت. نیروی دریایی آمریکا ۴۷۸ فروند از این جنگنده را دریافت کرد و ۷۹ فروند از این جنگنده به ایران تحویل داده شد. ۱۲ فروند اولیه ان آزمایشی بود. ۱۰۲ فروند پایانی آن با موتور TF30-P-414A بهبود یافت.

هشتادمین اف-۱۴ ساخته شده برای ایران به دلیل قطع روابط ایران و آمریکا و تحریم تسلیحاتی ایران به نیروی دریایی آمریکا تحویل داده شد.

در مجموع ۵۵۷ تام کت ای توسط گرومن ساخته شد که ۴۸ فروند از آن به اف-۱۴ بی و ۱۸ فروند از آن به اف-۱۴ دی ارتقاء یافتند.

اف-14 بی:

در مجموع ۳۸ فروند اف-۱۴ بی توسط گرومن ساخته شد.

اف-14 سی:

اف-۱۴ سی پروژه تحقیقاتی از جنگنده اف-۱۴ بی بوده که هیچگاه به تولید عملیاتی منجر نشد.

اف-14 دی:

در مجموع ۳۷ فروند اف-۱۴ دی توسط گرومن ساخته شد.

مشخصات:

مشخصات عمومی:

• خدمه: ۲ خلبان و افسر رهگیری هوایی
• طول: ۶۲ فیت و ۹ اینچ (۱۹٬۱ متر)
• پهنای بال:
  • باز شده: ۶۴ فیت (۱۹/۵۵ متر)
  • جمع شده: ۳۸ فیت (11.58 m)
• ارتفاع: ۱۶ فیت (4.88 m)
• بال: مساحت ۵۶۵ فیت مربع (54.5 m²)
• ماهواره: NACA 64A209.65 mod root, 64A208.91 mod tip
• وزن خالی: ۴۳۷۳۵ پوند (19,838 kg)
• وزن بارگیری: ۶۱۰۰۰ پوند (27,700 kg)
• بیشینه وزن برخاست: ۷۴۳۵۰ پوند (33,720 kg)
• پیشرانه: ۲× جنرال الکتریک یی-۱۱۰ جی‌ای-۴۰۰ توربوفن با پس‌سوز
• نیرو ی خشک: ۱۳۸۱۰ پوند (61.4 kN)هرکدام
• نیرو با پس سوز: ۲۷۸۰۰ پوند (124.7 kN)هرکدام