قطب نمای هواپیما

نویسنده: دانیال نوروزی 

وسیله‌ای برای تعیین جهت مؤلفۀ افقی میدان مغناطیسی زمین است که  متشکل از عقربه‌ای مغناطیسی است که قطب شمال‌یاب آن مشخص شده است و آن را چنان روی محور نصب می‌کنند که در صفحه‌ای موازی با سطح زمین، روی دایره‌ای افقی، آزادانه به چرخش در‌آید. این عقربه در راستای خطوط نیروی میدان مغناطیسی زمین قرار می‌گیرد و جهت‌گیری آن به‌گونه‌ای است که قطب شمال‌یاب آن قطب شمال مغناطیسی زمین را نشان می‌دهد. (← قطب‌نما). گردشگران، دریانوردان  و کسانی که به سیر و سفر می‌پردازند، برای تعیین مسیر و جهت حرکتشان از قطب‌نمای مغناطیسی استفاده می‌کنند، اما قطب شمال حقیقی یا قطب شمال جغرافیایی اندکی با قطب شمال مغناطیسی تفاوت دارد و بنابراین، اطلاعاتی را که از این قطب‌نما به‌دست می‌آید باید با جدول تصحیحات مغناطیسی یا اطلاعاتی که در نقشه‌های محلی علامت‌گذاری شده‌اند، اصلاح کرد. همچنین، برای بررسی جهت میدان مغناطیسی در اطراف سیمی که حامل جریان است، از قطب‌نمای مغناطیسی استفاده می‌کنند.  این نشان‌دهنده جهت هواپیما را نسبت به شمال مغناطیسی نشان می‌دهد و آزاد از سیستم های برقی – جایروئی و مکانیکی و فشار هوا است.  این نشاندهنده همچنین یکی از آلات دقیق های مورد نیاز برای یک پرواز vfr  است.

جهات مغناطیسی:زمین دارای یک حوزه مغناطیسی است که در نزدیکی شمال حقیقی قرار دارد و هر عقربه مغناطیسی آزاد آن را نشان می‌دهد. کلیه جهاتی که از این شمال اندازه گیری می شوند به جهات مغناطیسی موسومند‌.

جهات قطب نمایی: قطب نما در حالت عادی شمال را نشان می دهد ولی وقتی داخل هواپیما نصب میشود تحت تاثیر حوزه مغناطیسی حاصل از جریان الکتریکی و فلزات مختلف منحرف شده و شمال قطبی را نشان می‌دهد. کلیه جهاتی را که از شمال قطب نمائی اندازه گیری شوند را جهات قطب نمایی می‌گویند. به طور کلی جهت بر روی زمین سه نوع حقیقی، مغناطیسی و قطب نمایی تفسیر خواهد شد.

اختلاف مغناطیسی: زاویه بین شمال مغناطیسی و شمال حقیقی و یا اختلاف زاویه هر جهت یا سمت حقیقی با مغناطیسی است. علامت Ev  منفی و wv مثبت است. مقدار var  روی چارت ها به صورت var e  یا var w  می توان یافت.

انحراف قطب نمائی:زاویه بین شمال مغناطیسی و شمال قطب نمائی و یا اختلاف زاویه هر جهت یا سمت مغناطیسی و قطب نمایی به Deviation  موسوم است و مقدار آن را می‌توان بر روی compass card  می توان یافت.

نشان‌دهنده جهت یا Heading Indicator چیست؟

     نشان‌دهنده جهت یا Heading Indicator که Directional Gyro نیز نامیده می‌شود، جهت هواپیما را به خلبان نشان می‌دهد. اگر به‌درستی تنظیم شده باشد، معیاری از جهت هواپیما است و در عین حال میزان Bank را نیز به‌طور غیرمستقیم نشان می‌دهد (به‌علت خاصیت Precession). هرچند قطب‌نمای هواپیما قابل اطمینان است، اما ذاتا خطاهایی دارد (مثل میل مغناطیسی) و به همین دلیل Heading Indicator، ابزاری تکمیلی است که جهت هواپیما را به خلبان نشان می‌دهد.

 صفحه این نشانگر در جهت عقربه‌های ساعت و با مقیاس 5 درجه تقسیم‌بندی شده‌است. به ازای هر 30 درجه روی آن علامت‌گذاری به چشم می‌خورد که در نهایت 360 درجه را پوشش می‌دهند. اعداد، مقدار یک‌دهم درجه را نشان می‌دهند، بنابراین وقتی عدد 6 در بالای صفحه این ابزار قرار بگیرد، به معنی 60 درجه است، یا 21 یعنی 210.