کنکورد

نویسنده: دارا تراول 

آیا هواپیما های ترابری یا مسافربری می توانند نسبت به سرعت صوت یا بیشتر از آن پرواز کنند؟ آیا در ساختار آنها تغییر ایجاد می شود؟

هواپیمای کنکورد (Concorde) دومین هواپیمای ترابری و مسافربری ، ساخت شرکت بریتیش ایرکرفت (British Aircraft) با همکاری سود-اویاسیون (Sud-Aviation) است که توانست پس از هواپیمای توپولوف-۱۴۴، دومین هواپیمایی باشد که بیشتر از سرعت صوت پرواز می کند. این هواپیما، که محصول مشترک دو کشور فرانسه و بریتانیا است، قادر بود با سرعتی حدود دوبرابر سرعت صوت یا عدد ماخ ۲ پرواز کند. نخستین پرواز این هواپیما در تاریخ ۲ مارس ۱۹۶۹ در شهر تولوز فرانسه بوده و در تاریخ ۲۱ ژانویه ۱۹۷۶ معرفی شد. این هواپیما عمر طولانی نداشت و سرانجام ۲۷ سال پس از معرفی، در سال ۲۰۰۳ بازنشسته شد. 

ساختار کنکورد:

هواپیمای کنکورد با استفاده از چهار موتور توربو جت اسنکما رولزرویس به طول ۶۱.۵ متر و پس سوز که بیشتر در هواپیما های جنگنده استفاده می شد، می توانست بیشتر از سرعت صوت پرواز کند که اصطلاحاً به آن، هواپیمای مافوق صوت نیز می گفتند. 

طراحان این هواپیما، به دنبال طراحی بالی بودند که در برابر سرعت زیاد هواپیما مقاوم باشد؛ پس تصمیم گرفتند که همانند هواپیما های جنگنده از بال های دلتا شکل که مانند مثلث یا حرف دلتا هستند استفاده کنند زیرا که این بال به دلیل طراحی منحصر به فرد خود در برابر فشردگی هوا و سرعت زیاد هواپیما مقاوم هستند. 

پایان داستان کنکورد:

بعد از حادثه سقوطی که در ۲۵ ژانویه سال ۲۰۰۰ در پاریس رخ داد و تمام ۱۱۳ سرنشین این هواپیما کشته شدند، سرانجام با توجه به مصرف سوخت بسیار بالا و هزینه‌های تعمیر و نگهداری زیاد کنکورد، پرواز با این هواپیما دیگر از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نبود و در نتیجه در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۳ آخرین پرواز این هواپیما انجام شد. به این ترتیب، فعالیت هواپیمای کنکورد در سال ۲۰۰۳ کاملاً متوقف شد و ۲۰ مدل‌ تولید شده، اکنون در اختیار موزه های هوایی در جهان هستند. 

هواپیمای کنکورد در ایران:

نخستین پرواز هواپیمای کنکورد به خاورمیانه در سال ۱۹۷۳ میلادی ( خرداد ۱۳۵۱) به مقصد تهران در فرودگاه مهرآباد انجامید. 

در سال ۱۹۷۲‌، دولت ایران ۳ فروند هواپیمای کنکورد را برای هواپیمایی ملی ایران (هما) سفارش داد. این اولین سفارش قطعی بود که کنسرسیوم انگلیسی-فرانسوی آن موفق به دریافتش شد و به این ترتیب هما را در صف مقدم پروازهای مافوق صوت مسافری جهان قرار داد. اما سرانجام همه این سفارش‌ها با نظر کارشناسی رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری، آقای علی محمد خادمی لغو شدند. 

سوانح:

پرواز ۴۵۹۰ ایرفرانس در سال ۲۰۰۰ یک فروند هواپیمای کنکورد متعلق به شرکت ایر فرانس در حال برخاست بود که ناگهان آتش گرفت و به دلیل سرعت زیاد، مجبور به برخاستن هواپیما شد. کمی بعد از برخاستن سقوط کرد و به یک هتل برخورد کرد. همه مهندسان هواپیما کنکورد بعد از ۵۲ روز فهمیدند، علت سانحه چیست قبل از برخاستن کنکورد یک هواپیما مک دانل داگلاس دی سی-۱۰ برخاست. بعد از برخاستن دی سی - ۱۰ یک تکه از موتور سمت چپ جدا شد و روی باند افتاد. هنگام تیک آف کنکورد چرخ سمت چپ روی این تکه دی سی - ۱۰ رفت و لاستیک ترکید و یکی از تکه‌های لاستیک ترکیده به یکی از مخزن‌های سوخت برخورد می‌کند و برخورد با مخزن باعث موج پیدا کردن در مخزن می‌شود و باعث می‌شود که سوخت از داخل به بیرون ریخته شود و مخزن را منفجر می‌کند و وقتی کنکورد بلند می‌شود خلبان نمی‌تواند آن را کنترل کند و سقوط می‌کند و به یک هتل برخورد می‌کند. 

مشخصات:

خدمه این هواپیما به طور کلی متشکل از سه نفر خلبان، کمک خلبان  و مهندس پرواز بود. 

ظرفیت این هواپیما به طور میانگین بین ۹۸ تا ۱۲۸ بوده است.

طول این هواپیما ۶۱.۶۶ متر و طول بال آن ۲۵.۶ متر و ارتفاع هواپیما از زمین ۱۲ متر بوده است. 

وزن خالص این هواپیما نیز ۷۸۸۰۰ کیلوگرم بوده است.

نهایت سرعت این هواپیمای مافوق صوت، ۲.۰۴ ماخ معادل ۲۱۷۰ کیلومتر بر ساعت در نهایت ارتفاع که ۶۰۰۰۰ فوت معادل ۱۸۳۰۰ متر و با نرخ صعود ۵۰۰۰ فوت بر دقیقه معادل ۲۵.۴۱ متر بر ثانیه، بوده است.

و در آخر جالب است بدانید که نوز (دماغه) این هواپیما به قدری طولانی بود، که خلبان قادر به دیدن فضای پایین هواپیما نبود. برای اینکه در هنگام نشست و برخاست برای خلبان مشکل ایجاد نشود و هواپیما دچار سانحه نشود، دماغه آن را به گونه ای طراحی کردند که هنگام نشست و برخاست هواپیما، با زاویه مشخص، به سمت پایین حرکت کند تا خلبان بتواند فضای زیرین هواپیما را هنگام نشست و برخاست ببیند.