خودکفایی در صنعت هوانوردی

نویسنده: سید محمد علی حسینی 

  اگر به گذشته کشور ها در رسیدن به استقلال  در هوانوردی نگاهی بیندازید، میبینید که برای آن کشورها یک فرآیند پیچیده و چند وجهی بوده است.  این کار با تلاش‌های پیشگامانه افراد و نهادهای خصوصی برای آزمایش پرواز آغاز شد که در نهایت به تأسیس صنایع هوایی ملی و نهادهای نظارتی منجر شد که مراحل و شیوه های استفاده  مختلفی را شامل می‌شد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

آزمایش‌ها و اختراعات اولیه: تاریخچه هوانوردی به بیش از دو هزار سال قبل باز می‌گردد که با بادبادک‌ها و تلاش‌های اولیه برای پرواز سرنشین دار شروع شد.  بالون هوای گرم برادران مونتگولفیر در اواخر قرن هجدهم و کشف گاز هیدروژن برای بالون ها نقاط عطف مهمی بود.

 کاربردهای نظامی: بالون ها اولین بار در طول انقلاب فرانسه برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گرفتند.  اولین کشوری که از هواپیما برای مقاصد نظامی استفاده کرد،کشور ایتالیا در جریان جنگ ایتالیا و ترکیه در سال های ۱۹۱۲_۱۹۱۱ بود.

 نقاط عطف هوانوردی غیرنظامی: اولین پرواز تجاری بین المللی توسط شرکت فرمان فرانسه بین پاریس و لندن در سال ۱۹11 انجام شد. این دوره همچنین شاهد تشکیل انجمن بین المللی شرکت های  هوایی (IATA) و امضای کنوانسیون مربوط به مقررات بود.  ناوبری هوایی، که استانداردهای فنی را برای هوانوردی غیرنظامی بین‌المللی تعیین کرد.

تحولات پس از جنگ جهانی: پس از جنگ جهانی دوم، پیشرفت در فناوری، به ویژه موتور جت، تحولی در سفرهای هوایی و هوانوردی نظامی ایجاد کرد.  ظهور الکترونیک دیجیتال در اواخر قرن بیستم، ابزار دقیق و سیستم های کنترل پرواز را بیشتر کرد.

 قراردادهای بین‌المللی: تأسیس سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی مختلف، بسیاری از جنبه‌های هوانوردی را استاندارد کرد و به کشورها اجازه داد تا به طور مستقل در یک چارچوب جهانی فعالیت کنند.

 مسیر هر کشور به سمت استقلال هوانوردی منحصر به فرد بوده است که تحت تأثیر قابلیت های تکنولوژیکی، منابع اقتصادی و زمینه ژئوپلیتیکی آن کشور قرار گرفته است.  تلاش های مشترک از طریق نهادهای بین المللی مانند ایکائو در هماهنگ کردن آسمان برای عملیات ایمن و مستقل هوانوردی در سراسر جهان بسیار مهم بوده است.

حال بیایید به فرآیند مستقل شدن دو تا از آخرین کشورهایی که اخیراً(دو الی سه دهه اخیر) در این صنعت مستقل شدند بپردازیم تا بلکه شاید از آن درسی بگیریم و از آن برای صنعت هوانوردی کشورمان علی الخصوص بخش مسافربری که در تحریم های فراوانی به سر میبرد و رسیدن به استقلال در این صنعت،نه تنها نفسی تازه به صنعت هوانوردی ایران میدهد،بلکه میتوان درآمد مالی فوق العاده زیادی از طریق آن به بودجه کشور سرازیر کرد و به اقتصاد جان تازه ای داد. 

۱_کشور برزیل: 

  برزیل در ساخت هواپیما داستان چشم انداز، نوآوری و حمایت استراتژیک دولت است.  بازیگر مهم این کشور در صنعت هوافضا، Embraer است که مخفف Empresa Brasileira de Aeronáutica)شرکت هوانوردی برزیل)است.

 در اینجا جدول زمانی مختصری از نحوه ساخت هواپیما توسط برزیل آمده است:

 دهه‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۰: دولت برزیل، تحت ریاست جمهوری گتولیو وارگاس، سرمایه‌گذاری‌هایی در صنعت هوافضا انجام داد و زمینه را برای پیشرفت‌های آینده فراهم کرد.

 در سال ۱۹۶۹، شرکت Embraer توسط دولت برزیل به عنوان قهرمان ملی فناوری هوافضای داخلی تأسیس و نامیده شد.این شرکت برای رفع نیازهای نیروی هوایی برزیل و تقویت اقتصاد محلی تأسیس شد.

 دهه ۱۹۷۰: Embraer با تولید هواپیماهای نظامی شروع به کار کرد و سپس به بخش تجاری گسترش یافت.  اولین هواپیمای این شرکت، Bandeirante که یک هواپیمای توربوپراپ بود که هم برای اهداف غیرنظامی و هم برای اهداف نظامی طراحی شده بود.

 دهه ۱۹۸۰:Embraer شروع به تولید یک سری هواپیماهای مسافربری و منطقه ای موفق برای صادرات کرد و ورود خود را به بازار بین المللی نشان داد و در سال ۱۹۹۴ این شرکت خصوصی شد که به آن اجازه داد تا بیشتر توسعه یابد و شروع به تولید هواپیماهای مسافربری منطقه ای بزرگتر و جت های تجاری کوچکتر کند.

 دهه ۲۰۰۰ : Embraer به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد و به رشد خود ادامه داد و پس از بوئینگ و ایرباس به سومین تولیدکننده بزرگ هواپیماهای غیرنظامی تبدیل شد، امروزه Embraer هواپیماهای تجاری، نظامی، اجرایی و کشاورزی را طراحی، تولید و به فروش می رساند و خدمات لیزینگ و پشتیبانی هوانوردی را ارائه می دهد.  این گواهی بر ورود و استقرار موفق برزیل در بازار جهانی هوافضا است.

۲_کشور چین:

توسعه هواپیماهای تجاری چین یک دستاورد مهم در صنعت هوانوردی آن است که با برنامه ریزی استراتژیک و حمایت دولتی مشخص شده است.  بازیگر کلیدی در این تلاش، شرکت هواپیماهای تجاری چین (COMAC) است که یک سازنده دولتی هوافضا است که در سال ۲۰۰۸ تأسیس شد.

 در اینجا اشاره و مروری کوتاه بر پیشرفت چین در ساخت هواپیماهای تجاری میکنیم.

 پیشینه تاریخی: در ابتدا، صنعت هواپیماسازی چین بر هواپیماهای نظامی ارتش آزادیبخش خلق متمرکز بود.بخش هواپیماهای تجاری تا سالهای بعد در اولویت نبود.

تلاش های اولیه: 

در دهه ۱۹۷۰، چین اولین تلاش خود را برای ساخت یک جت تجاری با Y-10 شرکت هواپیماسازی شانگهای، که شبیه بوئینگ 707 بود، انجام داد. اما به دلیل مسائل طراحی و هزینه، برنامه Y-10 متوقف شد.

 برنامه استراتژیک سه مرحله ای چین:

پس از Y-10، چین "طرح سه مرحله ای" را برای صنعت جت تجاری خود ایجاد کرد.  این طرح شامل شروع ساخت داخلی قطعات هوانوردی و مونتاژ طرح های خارجی بود، سپس به سمت توسعه طرح های آن با کمک خارجی و در نهایت دستیابی به ساخت داخلی بدون کمک خارجی تا سال ۲۰۱۰ بود.

تاسیس COMAC: کوماک با هدف طراحی و ساخت هواپیماهای مسافری بزرگ تاسیس شد.  اولین جت عرضه شده آن ARJ21 بود که توسط شرکت صنعت هوانوردی چین I توسعه یافت و پس از آن C919 اولین پرواز خود را در سال ۲۰۱۷ انجام داد و قصد دارد حتی با دیگر کشور ها رقابت کند.

همکاری بین‌المللی کشور ها در تحریم‌ چین: در ابن بخش،چین در مواجه با تحریم ها در صنعت هوانوردی با ایران تاریخچه تقریبا یک‌ شکلی دارد.COMAC با نهادهای بین‌المللی مختلفی همکاری کرده است، اما با چالش‌هایی مانند تحریم‌های ایالات متحده نیز مواجه بوده است که شرکت‌ها یا افراد آمریکایی را از سرمایه‌گذاری در آن منع می‌کند به دلیل ارتباط ادعایی با ارتش آزادی‌بخش خلق.

 سفر چین در تولید هواپیماهای تجاری منعکس کننده اهداف سیاست صنعتی گسترده تر آن برای کاهش وابستگی به سازندگان خارجی و تبدیل شدن به یک رقیب جهانی در صنعت هوانوردی است.  موفقیت هواپیماهای COMAC مانند ARJ21 و C919 گواهی بر توانایی های رو به رشد چین در این زمینه است.