تاریخچه دستیابی به مریخ

نویسنده: ابوالفضل هوشمند 

تا به حال به این فکر کرده اید که بشر تا به امروز پا به روی سیاره ی مریخ گذاشته است یا نه ؟

در این مقاله میخواهیم توضیحاتی درباره ی تاریخچه ی مریخ و اتفاقات گذشته تا به امروز مریخ با هم به اشتراک بگذاریم.

مریخ یا همان بهرام چهارمین سیاره ی منظومه خورشیدی است ، این سیاره در یک مدار طولانی تر و با سرعتی کمتر از سرعت زمین به دور خورشید میچرخد.

قطر این سیاره تقریبا نزدیک به یک دوم قطر کره ی زمین و برابر با ۶۷۹۰ کیلومتر است.( قطر کره ی زمین ۱۲۷۵۶ کیلومتر). مساحت سطح مریخ برابر با مساحت تمام خشکی های روی کره ی زمین است. مریخ مانند کره ی زمین کوه ، غبار ، دره های عمیق ، طوفان ، یخ های قطبی و فصل دارد.

چگالی این سیاره از زمین کمتر است به گونه ای که مریخ حجمی برابر ۱۵٪ و جرمی برابر ۱۱٪ زمین دارد.

سیاره ی مریخ از نظر میزان حجم و جرم ، هشتمین جسم در منظومه ی شمسی است .

فاصله ی متوسط این سیاره از خورشید تقریبا ۲۳۰ میلیون کیلومتر است.

نخستین مشاهدات تلسکوپی مریخ توسط گالیلئو گالیکه در سال ۱۶۱۰میلادی  انجام شد. در طی یک قرن اخترشناس ها ویژگی های جداگانه ای از آلبدو را بر روی کره ی زمین از جمله تیره تاریک سیرت بزرگ و کلاهک های یخی قطبی را کشف کردند.

اولین نقشه ی خام از سیاره ی مریخ در سال ۱۸۴۰ و بعد از آن نقشه های تصحیح شده تر از ۱۸۷۷ به بعد منتشر شد.

زمانی که ستاره شناس ها به اشتباه فکر می‌کردند که خط طیف نوری از آب در جو مریخ را تشخیص داده اند ، که موجب به وجود آمدن ایده وجود حیات و سیاره ی مریخ در بین مردم شد.

هر یک گردش این سیاره به دور خورشید ۶۸۷ شبانه روز طول میکشد و طول شب و روز آن از زمین طولانی تر است.

روز های مریخ ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه طول میکشد.

قمرهای مریخ :   

این سیاره دو قمر کوچک دارد که نام آن ها فوبوس ‌و دیموس می باشد . بزرگ ترین قمر مریخ فوبوس است که گردش آن به دور سیاره مریخ نزدیک به ۷ ساعت و ۳۹ دقیقه و ۲۷ ثانیه است اما دیموس‌ نیز ۱ روز و ۶ ساعت و ۲۱ دقیقه و ۱۶ ثانیه است . اگر شخصی در سیاره مریخ باشد می تواند ببیند که فوبوس سه بار در یک روز طلوع و غروب می‌کند ولی دیموس نیم فوبوس است و اگر از مریخ به آن نگاه کنیم میبینیم که این قمر بیشتر شبیه یک ستاره است تا یک قمر.

جو سیاره ی مریخ :

جو سیاره مریخ ۹۵٪ دی اکسید کربن ، ۳٪ نیتروژن‌ ، ۶/۱٪ آرگون‌ و فقط مقدار بسیار کمی اکسیژن و آب در این سیاره وجود دارد. جو این سیاره بسیار رقیق است ، به طوری که فشار جو سطح مریخ معادل یک صدم فشار جو زمین در سطح دریا است.

فشار سطح سیاره ی مریخ از اتمسفر و پاسکال تشکیل شده است. اتمسفر سیاره ی مریخ سرخ رنگ است و از کره ی زمین در آسمان شب سرخی مریخ دیده می شود.

بیشتر مناطق سیاره مریخ ‌بسیار سرد است و دمای هوا در قطب های مریخ می تواند تقریبا تا ۱۳۰ درجه زیر صفر کاهش یابد.

کمترین دمای ثبت شده سیاره ی مریخ ۱۴۳- درجه سانتی گراد و بیشترین دمای این سیاره حدود ۳۵ درجه سانتی گراد است.

در سیاره مریخ هوا به سرعت تغییر می‌کند زیرا بخاطر این است که هوا در این سیاره بسیار رقیق است.

در سیاره مریخ باد هایی با سرعت بسیار زیاد (بیش از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت) می وزد‌ که باعث می‌شود گرد و غبار ها در ارتفاع های بلند مانند ۴۰ کیلومتری معلق بمانند ، علت ایجاد این باد های پر سرعت غالبا دما توأم با اختلاف فشار است.

کاوشگران سیاره ی مریخ :

ناسا تا به امروز چندین فضاپیما و کاوشگر خود را در اطراف و روی سطح سیاره مریخ به کار گرفته است. کاوشگر های مریخ نورد فرصت (آپورچونیتی) ، کنجکاوی ، اینسایت‌ ، استقامت‌ و به ترتیب در سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۱۲ و ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ در سیاره مریخ فورد آمدند. مدارگرد های اودیسه مریخ ، MRO و ماون در مدار خود گرد سیاره ی مریخ گردش می‌کنند. اودیسهٔ مریخ در سال ۲۰۰۱ ، MRO در سال ۲۰۰۶ و ماون در سال ۲۰۱۴ وارد مدار مریخ شدند.

دوربین های رایز‌ مدارگرد MRO شامل یک لنز تلسکوپی است که می تواند ویژگی های کوچک تا یک متر را در سطح این سیاره تشخیص دهد. این دوربین تصاویر را در طول موج‌ های نزدیک فروسرخ جمع آوری کرده که به پژوهشگران در یادگیری کانی شناسی مریخ کمک می‌کنند.

در سال ۱۹۷۸ یک آتشفشان روی سطح سیاره ی مریخ کشف شد و روی کوه المپوس قرار دارد ، این کوه با ارتفاع تقریبا ۲۲ کیلومتر ینی تقریبا سه برابر‌ قله اورست‌ می باشد. این آتشفشان بزرگ‌ ترین آتشفشان سپری منظومه شمسی به حساب می آید.

اسکان بشر در مریخ :

اسکان بشر در مریخ طرح و پیشنهادی است برای ساخت کوچ نشین های دائمی انسانی بر روی سطح مریخ یا ارسال ربات هایی برای اکتشاف و بهره برداری از منابع طبیعی مریخ.

شرایط سطحی این سیاره و وجود آب در آن باعث شده تا بتواند آن را قابل زیست ترین مکان خارج از کره ی زمین در منظورمه ی خورشیدی دانست.

کره ی ماه به عنوان نخستین مکان برای شهرک سازی برون زمینی انسان ها پیشنهاد شده ، اما ماه دارای اتمسفر نیست درحالی که سیاره ی مریخ با اتمسفر رقیقی که دارد امکان بیشتری برای میزبانی از انسان و دیگر گونه های زیست آلی را فراهم می‌کند.

هم مریخ و کره ی ماه به عنوان سکونت گاه های بالقوه برای انسان ها پرهزینه هستند و خطر هایی مثل فرود در مناطقی با جاذبه سنگین که به چاه گرانشی معروف هستند را در خود دارند.

شرایط سکونت پذیری انسان بر سطح مریخ از تمامی دیگر سیاره ها و همچنین از ماه مناسب تر است. برا مثال بر سطح سیاره تیر ( عطارد ) نوسانات گرما و سرمای بسیار زیاد و سختی وجود دارد ، سطح ناهید ( زهره ) مانند تنوری داغ است.

هزینه به مریخ چیزی در حدود ۶ تا ۵۰۰ میلیارد دلار برای ارسال خدمه تخمین زده شده است.

سفر به این سیاره می تواند تهدیدی برای سلامتی خدمه سفر کننده به آن باشد و برای مثال قرارگیری در معرض پرتو های کیهانی با امواج بسیار قوی و پرتو افکنی های یونی.

در تاریخ ۳۱ می ( may ) سال ۲۰۱۳ دانشمندان ناسا اعلام کردند انجام پرواز و ارسال خدمه به مریخ می تواند شامل ریسک بسیار بالایی باشد.

حجم زیادی از تابش پرتوهای کیهانی باشد در صورتی که این امواج توسط سیستم RAD در آزمایشگاه علمی مریخ در طول سفر از زمین به مریخ در سال ۲۰۱۲-۲۰۱۱ شناسایی شوند.

چقدر طول می‌کشد تا نور از زمین به مریخ برسد؟

نور تقریباً با سرعت ۲۹۹ هزار و ۷۹۲ کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کند. بنابراین، نوری که از سطح مریخ می‌تابد، مدت زمان‌های زیر را برای رسیدن به زمین(یا برعکس) نیاز دارد:

کمترین زمان ممکن: ۱۸۲ ثانیه معادل ۳.۰۳ دقیقه

کمترین زمان ثبت شده: ۱۸۷ ثانیه معادل ۳.۱۱ دقیقه

بیشترین زمان: ۱۳۴۲ ثانیه معادل ۲۲.۴ دقیقه

زمان متوسط: ۷۵۱ ثانیه معادل حدود ۱۲.۵ دقیقه

سفر انسان به سیّاره‌های دیگر به‌خصوص مریخ  از قرن ۱۹ همواره جزو اصلی‌ترین موضوع‌های فیلم‌های علمی،تخیلی بوده است و سفر موفقیت‌آمیز به کره ماه که توسط اداره کل ملی هوانوردی و فضا )ناسا(در ۲۰ ژوئیه  ۱۹۶۹، ساعت ۲۰:۱۸ جهانی انجام شد، جزو بزرگترین دستاوردهای بشر تا به امروز بوده و پس از آن ناسا سفر به کرات دیگر به‌خصوص مریخ را جزو برنامه‌های آینده خود قرار داد.

هدف این مأموریت رساندن انسان به مریخ، اقامت در آن سیاره و بازگشت به زمین است. به‌گفته ناسا، برآورد هزینه ارسال انسان به سیاره سرخ حدود ۵۰۰ میلیارد دلار است؛ هرچند هزینه‌های واقعی به نظر می‌رسد بیشتر است.