پرچ یا ریوت

   نویسنده: کسری رضایی عمله

آیا میدانستید کاربرد پرچ ها یا ریوت ها  در هوانوردی چیست؟

از میخ پرچ برای اتصال دایم ( ورقه فلزی) استفاده میشود.زیرا به مراتب ارزانتر”سبکتر و سریعتر از پیچ و مهره عمل میشود و در مقابل (نیروهای برشی)مقاومت مینمایند.میخ پرچ از دو قسمت سر و تنه تشکیل شده است.تنه میخ پرچ استوانه ای شکل بوده اما سر انرا به اشکال مختلف میسازند که مهمترین آنها میخ پرچ های خزینه ای یا (کانترسانک)با زاویه

100درجه و کد an 426 و دیگری universal با کد an470 است که سر آن گرد بوده و در بالا کمی صاف شده است. قطر سر این میخ پرچ حدود دو برابر ساقه آن است . میخ پرچ ها را به طور کلی به 2 گروه می توان تقسیم کرد:

:common rivet(1که به کمک دو نفر نصب می گردد.

:special rivet(2که به کمک یک نفر و در مواقعی که دسترسی به پشت پرچ نباشد نصب می گردد. از نظر جنس متداول ترین ترین نوع میخ پرچ های مورد استفاده در aviation از جنس الیاژ و الیاژ al  هستند و در اینجا از نظر یاد اوری متذکر میگردیم که پرچ ها به حساب جنس خود با اعداد یا حروف معادل زیر نشان داده می شوند .

2024_dd           2017_d        20117_ad        1100_a

24ST                17ST                A17ST              2S

برای شناسایی جنس میخ پرچها در روی سر آنها علایمی به شرح زیر وجود دارد:

برای آلومینیوم خالص یعنی A هیچ علامتی نیست.برای نوع ADیک فرورفتگی(DIMPLE )در وسط سر و برای نوع D نقطه ای برجسته در سر(RAISED DOT)و برای نوع DDدو خط برجسته در طرفین سر (دابل دش) وجود دارد.

برای شناسایی یک ریوت از کلیه جهات کد بندی خاصی بکار میرود که مثال زیر آنرا روشن میکند مثلا کد AN 426 AD_4_8بیانگر میخ پرچی است از نوع ((UNIVERSAL))که جنس آن الیاژ آلمینیوم 2117بوده 4نماینگر قطر ان (تقسیم بر32)و 8 بیانگر طول ان (تقسیم بر 16)است.

AN426DD_5_7بیانگر میخ پرچی است از نوع سر خزینه ای (کانترسانک)از جنس آلیاژ المینیوم 2024و قطر آن "(32/5)و طول ان"(16/7)است.

ریوت های 2017و2024با توجه به جنس شان  بایستی بعد از (عملیات حرارتی)در آیس باکس نگهداری شده و پس از بیرون امدن ظرف چند دقیقه (حدود3دقیقه)باید در کار مصرف شوند وگرنه سخت گشته و برای استفاده مجدد بایستی عملیات حرارتی رویشان صورت پذیرد.این دو نوع در مقایسه با میخ پرچ 2117 دارای مقاومت به  مراتب بیشتری در مقابل نیروی (برش)هستند.

روش نصب میخ پرچ:برای این کار باید دو صفحه را به اندازه 0.001تا0.003 بیشتر از قطر ریوت سوراخ کرده و پس از جایگذاری ریوت مقداری از طول ان که از پشت کار بیرون میزند باید به اندازه D1.5 باشد که منظور ازDقطر ریوت است.بنابراین اگر بخاهیم دو ورق به ضخامتهای TوT”را به هم پرچ کنیم طول پرچ برابر است با L=T+T’+(1.5D)و اگر طول پرچ موجود بیش از مقدار مورد نظر باشد اضافه آنرا با ریوت کاتر میبرند و معمولا قطر پرچ را سه برابر ضخامت هر دو ورق در نظر میگیرند و پس از نصب و   کوبیدن آن باید قطر قسمت کوبیده شده (UPSET HEAD)برابرD 1.5و ارتفاع قسمت کوبیده شده  D2/1  تا 2/D(05D-065MAINS)   باشد.

(1در بعضی اوقات به علت دسترسی به پشت کار به منظور ایجاد سر دوم احتیاج به میخ پرچ های خاص است که انوع ان به تدابیر متخصیین تهیه گردیده است.

در (ساقه پرچ) این نوع پرچ مقدار ماده منفجره وجود  دارد و پس از جا گذاری با دستگاه حرارتی هویه ان را گرم می کنند که انفجار سبب انبساط تنه میخ پرچ گردیده و دو ورق را محکم در بر می گرد.

(2 این پرچها شبیه پرچ های معمولی بوده با این تفاوت که ساقه ان ها تو خالی  است اما یک  STEM از وسط ان عبور داده شده که در انتها دارای یک برجستگی است.

STEM از طرف سر میخ پرچ با دستگاه مخصوص کشیده می شود و در نتجیه سبب انبساط SHANK شده و خود STEM نهایتا بریده شده و بعد از پرداخت به صورت پرچ کامل در می اید. (CHERRY RIVETS)

(3 این نوع نیز از پرچ های تو خالی است تنه این میخ پرچ از داخل دندانه دارد که از ان می توان بعد از ان  پرچ به عنوان مهره نیز استفاده نموده این پرچ نیز توسط دستگاه مخصوص نصب می شود مورد استعمال ان در لبه حمله بال است( DEICOR BOOTS) را می توان پیچ نمود نوع  بسته ان نیز وجود دارد. RIVNUTS 

(4 این پرچ ها در مقابل نیروی SHEAR استقامت بسیار زیادی دارند از دو قسمت SHANK فولادی و نیز COLLAR الومینیومی تشکیل یافته  و از اینروبه انها  TWO PIECE RIVET 

نیز می گویند نصب باید CLEARANCE بین این نوع پرچ و دو ورق 0.000 باشد با استفاده ازRIVET GUN  و  BUCKING BAR قسمت  COLLAR در فرو رفتگی ساقه له شده و فرم میگیرد.

گزینه های مواد پرچ با کیفیت برتر:آلمینیوم "برنج"فلز مس"فولاد کربن بالا"مونل"پلاستیک/نایلون"فولاد ضد زنگ.

پرچ های نیمه لوله ای :پرچ های نیمه لوله ای با یک سوراخ کم عمق در نوک"روبری سر ساخته میشوند.سوراخ  کم عمق پرچ به  قسمت لوله ای پرچ اجازه می دهد در هنگام اعمال نیرو به سمت بیرون غلت بخورد و فشار لازم برای نصب را کاهش دهد.

میخ پرچ نایلونی :پرچ های نایلونی پرچ های ویژه ای هستند که برای کاربرد های بست سبک طراحی شده اند.گیره های پرچ نایلونی اغلب برای اتصال ورقه های پلاستیکی فایبرگلاس و مواد ترکیبی استفاده می شود.

پرچ  های جامد:پرچ های جامد استاندارد از یک محور جامد با سر در یک سر تشکیل شده است.در حین نصب"انتهای بدون سر با چکش یا تفنگ پرچ تغییر شکل می دهد و میخ پرچ را به مواد بسته شده ثابت می کند.

برنامه های کاربردی پرچ:پرچ و مهره پرچ به طور گسترده در تولید و کاربردهای صنعتی استفاده می شود.پرچ ها راه حلی با مشخصات کم برای بست دایمی ارایه می دهند و انها را به اتصال دهنده های ایده آل برای کاربردهایی تبدیل می کنند که نیاز به پرداخت صاف دارند.پرچ ها اتصال دهنده های محبوب در صنایع زیر هستند:تولید "هوافضا"ورق کاری "چرم کاری"خودرو.

قوانین مربوط به پرچ کاری:برای اتصال دو صفحه به یکدیگر از سه روش تک ردیف"دو ردیف "چندگانه استفاده که در هر مورد فاصله بین میخ پرچها از یکدیگر و نیز EDGE DISTANCE  به قرار زیر است.

تک ردیف:حداقل فاصله پرچ سه بعدی و مکس 6D) )و چهار بعدی.

دو ردیف:حداقل فاصله پرچ 4بعدی حداقل و فاصله لبه پرچ 2 بعدی .

چند ردیف: پرچ سه بعدی و حداکثر 6 بعدی و حداقل فاصله لبه 2 بعدی.

DIMPLING:وقتی دو ورق مورد اتصال به طوری نازک باشند که امکان خزینه کردن نباشد انها را  با دستگاه DIMPLE  می کنیم.

خارج نمودن میخ پرچ معیوب __برای این منظور ابتدا با سنبه نشان (سنتر پانچ)وسط سر را علامت گذاری نموده و سپس با استفاده از مته ای به قطر ریوت سر آنرا جدا نموده و در نهایت با استفاده از پانچ ساقه را به بیرون پرتاب میکنیم.