انواع مانورهای هواپیماهای جنگنده

نویسنده : محمد فرهانی فر 

مانور های جنگنده اقداماتی هستند که هواپیمای جنگنده در حین نبرد های هوایی انجام می‌دهد که شامل انواع چرخش های تاکتیکی و سایر اقدامات برای قرار گرفتن در پشت یا بالای دشمن، قبل از اینکه حریف بتواند همین کار را انجام دهد است تا به برتری موقعیتی نسبت به حریف دست یابد.

نوع مانور هر جنگنده بسته به سیستم های تسلیحاتی که دارا می‌باشد و تعداد جنگنده هایی که باهم درگیر میشوند می‌تواند متفاوت باشد.

مانور های جنگنده به دو صورت تهاجمی و دفاعی هستند مانور های تهاجمی به مهاجم کمک می کنند تا بر دشمن برتری پیدا کند و مانور های دفاعی برای کمک به مدافع برای فرار از حملات مهاجم انجام می‌شود.

 خلبان جنگنده ای که بیشترین موقعیت را دارد و معمولاً در بالا یا پشت حریف است مهاجم نامیده می شود. برعکس، خلبان در موقعیت نامناسب که معمولاً پایین تر یا جلوتر از حریف است به عنوان مدافع شناخته می شود. مانور ها همچنین می‌توانند بی طرف نیز باشند و زمانی این اتفاق می‌افتد که هر دو خلبان جنگنده برای بدست آوردن موقعیت تهاجمی و یا برای فرار از یکدیگر و خلاصی تلاش می‌کنند.

بیشتر مانور ها تهاجمی هستند مانند: (barrel roll attack) ، (high Yo-Yo) ، (low Yo-Yo) و (lag roll)

مانور های دفاعی اغلب شامل چرخش های بسیار پرتکاپو برای اجتناب از برخورد سلاح‌ های مهاجم به مدافع است، مانند مانور های (break) و (high Yo-Yo defense)

مانور های اصلی هواپیما

مانور های اصلی مانور هایی هستند که مابقی مانور های دیگر با استفاده از آنها تشکیل میشوند که شامل:

1_lines (horizontal and vertical)

2_loops

3_rolls

4_spins

5_hammerheads

مانور های اساسی basic fighter maneuvers

 مانور های ساده مانور هایی هستند که تقریباً در هر هواپیمای جنگنده ای قابل اجرا هستند و معمولاً به عنوان مانورهای آموزشی در نظر گرفته می شوند.

برای اجرای این نوع مانور ها نه تنها به عملکرد چرخشی هواپیما نیاز است بلکه به توانایی خلبان برای ایجاد تعادل بین سرعت هوا (انرژی جنبشی) و ارتفاع (انرژی بالقوه) برای حفظ سطح انرژی که به جنگنده اجازه می‌دهد به مانور کارآمد ادامه دهد بستگی دارد.

1_مانور Combat Spread

در این مانور دو هواپیما با یکدیگر همکاری کرده و همدیگر را در یک درگیری هوایی همایت میکنند بدین صورت که جنگنده ای که در ارتفاعات بالاتر قرار دارد به عنوان wingman و جنگنده دیگر که در پایین قرار دارد نقش یک مدافع را اجرا میکند که معمولاً با فاصله عمودی ۱۵۰۰ پا از یکدیگر قرار دارد زیرا این فاصله باید به گونه ای باشد که نه آنقدر از یکدیگر دور باشند که دید یکدیگر را از دست بدهند و یا نه آنقدر به هم نزدیک باشند که هر دو به عنوان یک واحد مورد اصابت موشک قرار بگیرند

این مانور دشمن را فریب داده و او را مجبور به انتخاب بین دو هدف میکند خلبان نقش مدافع حریف را به موقعیت مناسب منتقل میکند تا wingman فرصت مناسبی برای زدن آن جنگنده پیدا کند

2_مانور Defensive Split

در این مانور دو هواپیما در هنگام حمله در جهت مخالف تقسیم می شوند و دشمن را مجبور می کنند تا یک هدف را برای تعقیب انتخاب کند. هدف انتخاب شده توسط دشمن مانور های دفاعی را انجام می دهد، در حالی که جنگنده دیگر به عقب برمی‌گردد ​​تا با مهاجم درگیر شود. این تاکتیک از عنصر غافلگیری و توانایی wingman برای درگیر شدن مجدد سریع و برگرداندن ورق به سود خود استفاده می کند.

3_مانور Sandwich

یک مانور رزمی که در آن دو هواپیما سعی می کنند هواپیمای دشمن را بین خود مانند یک ساندویچ گیر بیندازند. در یکی از روش ها، یکی از هواپیماها به یک سمت می چرخد ​​و سرعت می گیرد و دیگری پشت سر دشمن می افتد. این تاکتیک یک انبر عمودی ایجاد می کند و فرار از هر دو مهاجم را به طور همزمان برای دشمن دشوار می کند. مانور ساندویچ از ارتفاع و زاویه استفاده می کند تا بر قابلیت های دفاعی دشمن غلبه کند.

4_مانور Break

مانور break را خلبان در مواقعی میزند که جنگنده دشمن با سرعت زیاد در حال نزدیک شدن به او باشد. این مانور شامل چرخش شدید در مسیر پرواز جنگنده دشمن برای افزایش زاویه دم است. خلبان مدافع تنها برای یک لحظه کوتاه در معرض اسلحه های مهاجم قرار می گیرد اما این مانور به خوبی چاره جویی می کند زیرا مدافعی که کندتر حرکت می کند شعاع گردش کمتر و سرعت زاویه ای بیشتری دارد به همین علت شلیک کردن به هدفی که با سرعت عبور بالایی در حال مانور زدن می‌باشد کار بسیار دشواری است. مانور break یک مانور نجات بخش است و از آن در برابر مهاجمی استفاده می شود که در شرف رسیدن به موقعیت شلیک (یا در حال شلیک کردن) است. در این مانور همیشه چرخش در جهت حمله انجام میشود و پیچ به قدری سریع انجام میشود که مدافع را به یک هدف دشوار تبدیل می کند.

5_مانور Chandelle

مانور chandelle چرخش 180 درجه با حداکثر کارایی بالا است. از پرواز مستقیم و همسطح شروع می شود و با هواپیما در ارتفاع بالای دماغه در سطح بال ها با حداقل سرعت توقف قابل کنترل به پایان می رسد. خلبانان فرانسوی مانور Chandelle را در جنگ جهانی اول توسعه و اجرا کردند. آنها از این مانورها به عنوان راهبردهای نبرد هوایی تهاجمی و تدافعی برای پرتاب بمب بر روی نیروهای زمینی دشمن استفاده کرده اند و در عین حال از شلیک برگشتی آنها جلوگیری میکردند. امروزه خلبانان نظامی این مانور را برای عقب نشینی فوری از هواپیمای دشمن انجام می دهند. با این حال، مانور Chandelle هنوز در صنعت هوانوردی غیرنظامی مطرح است. این بخشی از استانداردهای گواهینامه هواپیمای FAA برای خلبانان تجاری است. نگه داشتن هواپیما درست بالاتر از سرعت استال در طول چرخش، خلبانان را ملزم می کند که قابلیت های عملکرد هواپیمای خود را بدانند و مهارت های هندلینگ دقیق خود را نشان دهند. سایر خلبانان نیز می توانند از یادگیری مانور Chandelle بهره مند شوند. این مانور نام خود را از کلمه فرانسوی "شمع" گرفته است. نام کامل فرانسوی مانور اصلی "monter en chandelle" بود که تقریباً به معنای "عمودی بالا رفتن" است. شاید خلبانان فرانسوی جنگ جهانی اول فکر می کردند که ترکیب صعود عمودی و پیچش در این مانور شبیه یک شمع مخروطی بلند و مارپیچی است.

6_مانور Immelmann

اصطلاح چرخش Immelmann، که از نام Leutnant Max Immelmann جنگنده آلمانی جنگ جهانی اول Eindecker گرفته شده است، به دو مانور هواپیمای مختلف اشاره دارد. در نبرد هوایی جنگ جهانی اول، چرخش Immelmann مانوری بود که پس از حمله به هواپیمای دیگر برای تغییر موقعیت هواپیمای مهاجم برای حمله دیگر استفاده می‌شد. در ایروباتیک مدرن، چرخش ایملمن یک مانور هوازی است که منجر به پرواز هم سطح در جهت مخالف در ارتفاع بالاتر می شود. به دلیل کنترل دقیق هواپیما در سرعت کم انجام صحیح این مانور دشوار است. با تمرین و استفاده مناسب از تمام کنترل های جنگنده، می توان از این مانور برای تغییر موقعیت هواپیمای مهاجم برای عقب نشینی در هر جهتی استفاده کرد. در ایروباتیک مدرن، این مانور اگر پیش از استال با شعاع چرخش غیر صفر در بالای صعود انجام شود، به عنوان wingover شناخته می شود. اگر چرخش رادِر درست در ابتدای استال اجرا شود، انحراف حاصل در اطراف نقطه‌ای در عرض بال‌های هواپیما اتفاق می‌افتد و این مانور به عنوان چرخش استال یا hammerhead شناخته می‌شود. چرخش آکروباتیک Immelmann نام خود را از تاکتیک dogfighting گرفته است، اما یک مانور متفاوت از مانور اصلی است که اکنون به عنوان "Wingover" یا "Hammerhead" شناخته می شود.

 این مانور اساساً شامل یک نیم حلقه صعودی است که به دنبال آن یک نیمه رول انجام می شود که منجر به پرواز هم سطح در جهت مخالف در ارتفاع بالاتر می شود. این مانور برعکس مانور Split S است که شامل یک نیم چرخش و به دنبال آن یک نیم حلقه است که منجر به پرواز همسطح در جهت مخالف در ارتفاع پایین تر می شود. برای اجرای موفقیت آمیز چرخش رول آف از بالا، خلبان سرعت را برای انجام یک حلقه در هواپیما بالا میبرد. سپس خلبان هواپیما را به سمت بالا می‌کشد و همچنان که هواپیما بالا می‌رود، کنترل‌ها را به عقب می‌کشد. هنگام مشاهده از روی زمین، باید از رادِر و ایلرون برای صاف نگه داشتن نیم حلقه استفاده شود. همانطور که هواپیما از نقطه ای که در آن صعود کرده است عبور می کند، باید معکوس شود تا یک نیم حلقه تشکیل شود. سرعت هوای کافی برای بازیابی بدون از دست دادن ارتفاع باید حفظ شود، و در بالای حلقه، خلبان یک نیمه رول را اجرا می کند تا جهت گیری عادی هواپیما را به حالت عمودی به دست آورد. در نتیجه، هواپیما اکنون در ارتفاع بالاتری قرار دارد و مسیر خود را 180 درجه تغییر داده است. همه هواپیماها به دلیل قدرت ناکافی موتور یا طراحی موتور که مانع از پرواز معکوس می شود، قادر به انجام صحیح این مانور نیستند.

7_مانور Split S

مانور Split S یک مانور آکروباتیک و یک مانور نبرد هوایی است که بیشتر برای جدا شدن از نبرد استفاده می شود. برای اجرای Split S، خلبان هواپیمای خود را به صورت معکوس نیمه غلت می دهد و یک نیمه حلقه نزولی را اجرا می کند که در نتیجه پروازی هموار در جهت مخالف در ارتفاع پایین تر انجام می دهد. مانور Split S آموزش داده می شود که در حین نبرد زمانی که خلبان فرصت عقب نشینی از جنگ را داشته باشد، استفاده شود. این مانور می تواند یک تاکتیک مؤثر برای جلوگیری از آسیب دشمن در حالی که شخص در حال جدا شدن از جنگ است باشد. مانور Split S یک مانور نزولی است، به این معنی است که خلبان باید اطمینان حاصل کند که به اندازه کافی ارتفاع گرفته است تا نیم حلقه را کامل کند. حداقل ارتفاع دقیق به عواملی مانند سرعت، وزن و قدرت مانور هواپیما و همچنین زمین زیر هواپیما بستگی دارد.

8_مانور Scissors

مانور scissors یک مانور جنگی هوایی است که معمولاً توسط خلبانان جنگنده نظامی استفاده می‌شود. مانور scissors در درجه اول یک مانور دفاعی است که توسط هواپیمایی که مورد حمله قرار گرفته استفاده می شود. که شامل یک سری چرخش های کوتاه به سمت هواپیمای مهاجم است که با هر چرخش سرعت مدافع کاسته میشود، به این امید که مهاجم را مجبور به شلیک بیش از حد کند. اگر به درستی انجام شود، می تواند باعث شود هواپیمای مهاجم به اندازه کافی در جلو حرکت کند تا به مدافع اجازه دهد ورق را برگرداند و خودش حمله کند. مانور scissors یک تکنیک مانور نزدیک است و به همین دلیل، فقط در هنگام دفاع در برابر اسلحه یا موشک‌ هایی با کارایی پایین مفید است. این یک تکنیک اصلی از جنگ جهانی اول تا جنگ کره بود، اما امروزه بسیار کمتر رایج است. معرفی موشک های با زاویه بالا باعث می شود که کارایی آن بسیار کمتر شود، زیرا مهاجم می تواند حتی زمانی که مدافع مقابل آنها نیست شلیک کند. برای هواپیما های مدرن نیز استفاده از این تکنیک بسیار دشوار است زیرا انرژی را بسیار بهتر از طراحی‌های قبلی حفظ می‌کنند و محدودیت‌های مانور اغلب محدودیت‌های فیزیکی خلبان هستند، نه هواپیما. در واقع، برای سال‌های متمادی، به خلبان‌های جنگنده‌ای که با هواپیماهایی حتی با نسبت رانش به وزن معقول و متوسط ​​بارگذاری بال پرواز می‌کنند، توصیه می‌شود از انجام این مانور اجتناب کنند، زیرا هرگونه چرخش، غلت زدن و سرعت آهسته می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

مانور های پیچیده complex fighter maneuvers

مانور هایی هستند که بسیار دشوار هستند و هر جنگنده ای توانایی انجام آنها را ندارند. خلبانان برای اجرای این مانور ها نیاز به آموزش و مهارت های زیادی دارند

1_مانور High Yo-Yo

مانور high Yo-Yo توسط یک خلبان چینی به نام Yo-Yo اختراع شد. این مانور برای بهبود موقعیت تهاجمی خلبان و جلوگیری از تیراندازی خلبان استفاده می شود. Overshooting زمانی است که هواپیمای مهاجم از پشت مدافع را تعقیب می‌کند و یا مهاجم می‌خواهد سرعت بگیرد و از مدافع عبور کند یا مهاجم در حین بانک به سمت مدافع بچرخد. نتیجه در هر دو حالت این است که هواپیمای مهاجم از مدافع عبور می کند و نقش آنها برعکس می شود. بنابراین مهاجم تبدیل به مدافع می شود در حالی که هواپیمای دفاعی به مهاجم تبدیل میشود. مانور high Yo-Yo در واقع ارتفاع مهاجم را بالا میبرد، تا سرعت خود را از دست بدهد و بسته شدن روی مدافع را کاهش می دهد. این مانع باعث تهاجم مهاجم به هدف می شود. سپس مهاجم هنگام چرخش با هواپیمای خود به سمت پایین شیرجه می‌زند. بنابراین هواپیمای مهاجم سرعتی را که موقع صعود از دست داده بود باز می گرداند و مستقیماً در پشت هواپیمای دشمن موقعیت تهاجمی بهتری به دست می آورد

2_مانور Low Yo-Yo

مانور low Yo-Yo دقیقا همان کاری را انجام می‌دهد که مانور high Yo-Yo آن را انجام میدهد با این تفاوت که مهاجم را وادار می کند به جای بالا رفتن شیرجه بزند تا سرعت نزدیکی را کاهش دهد و از اورشات جلوگیری کند.

3_مانور Barrel Roll

مانور barrel roll یک مانور هوایی است که در آن هواپیما یک چرخش کامل بر روی محورهای طولی و جانبی خود انجام می‌دهد و باعث می‌شود مسیری مارپیچ را طی کند و تقریباً جهت اصلی خود را حفظ کند و دماغه در امتداد مسیر پرواز اصلی قرار می‌گیرد. گاهی اوقات به عنوان "ترکیبی از یک حلقه و یک رول" توصیف می شود. نیروی g مثبت (اما نه ثابت) روی جسم در طول مانور، معمولاً بین 2 تا 3 گرم و کمتر از 0.5 گرم نگه داشته می شود. مانور barrel roll معمولاً با مانور aileron roll اشتباه گرفته می شود. رول بشکه به این دلیل نامگذاری شده است که هواپیمایی که این مانور را انجام می دهد به نظر می رسد که با چرخ هایش در حال چرخش در اطراف دیواره داخلی یک سیلندر یا یک بشکه خیالی در حال پرواز است. این اصطلاح برای اولین بار در سال 1917 مورد استفاده قرار گرفت و در اوایل دهه 1930 محبوبیت یافت. برای انجام این مانور در خالص ترین شکل آن، از دیدگاه خلبان، بهتر است آن را به عنوان یک چرخش در اطراف نقطه ای در افق در نظر گرفت که 45 درجه از مسیر پرواز فاصله دارد. خلبان معمولاً چنین نقطه‌ای را در افق به‌عنوان مرجع انتخاب می‌کند، که بین دماغه و نوک بال، از پنجره جانبی قرار دارد (اگر هواپیما دارای پنجره‌ های جانبی باشد). این نقطه می تواند هر چیزی در آن منطقه باشد، مانند یک دریاچه، قله کوه یا ابر. خلبان باید سرعت چرخش را به دقت کنترل کند و دماغه را 45 درجه دور از نقطه مرجع در افق نگه دارد زیرا دماغه یک دایره را در اطراف این نقطه ترسیم می کند.

4_مانور Kulbit

مانور kulbit  با نام فرولوف چاکرا نیز شناخته می‌شود که از نام خلبان آزمایشی اوگنی فرولوف گرفته شده‌ است) یک مانور هوایی است که بدست خلبانان روسی طراحی شده و در آن هواپیما یک حلقه بسته را دور می‌زند. این حلقه معمولاً چنان بسته و با قطر کمی است که گاهی قطر آن کمی از طول هواپیما بیشتر است. این مانور نمونه‌ای از پسا واماندگی و اَبَر چرخش است. مانند بیشتر ابرچرخش‌ها، بیان‌کننده کنترل بر اوج پرواز در شرایط غیرمعمول پروازی است که در آن می‌توان اوج پرواز را با جریان روی پایدارکننده‌ها یا بالابرها کنترل کرد. کولبیت، سرعت هواپیما را بسیار کاهش می‌دهد و از نظر تئوری می‌تواند به خلبان در بدست آوردن موقعیتی مناسب برای شلیک به هدف کمک کند. این مانور، بسیار به مانور مانور کبرا شبیه است اما در اینجا چرخشی که در مانور کبرا ناگهان متوقف می‌ماند به صورت کامل انجام می‌شود.

5_مانور Pugachev's Cobra

در علوم آکروجت، Pugachev's Cobra یک حرکت نمایشی و پرطرفدار است که در آن، یک هواپیما که با سرعت متوسط پرواز می‌کند، ناگهان نوک هواپیما را لحظه‌ای بالا برده و پیش از برگشتن به حالت عادی، کمی آن را به جهت مخالف مایل می‌کند. این حرکت، از نیروی شدید موتور برای تثبیت تقریبی ارتفاع در طول مانور استفاده می‌کند. برخی معتقدند که از این مانور می‌توان در نبرد هایی با فاصله کم استفاده کرد. هواپیما های سوخو-۵۷، سوخو-۳۵، سوخو-۳۰ و سوخو-۲۷ در انجام این مانور بسیار توانا هستند. تا سال ۲۰۱۹ میلادی، هواپیمای سوخو-۳۵ یکی از مانورپذیرترین هواپیمای جهان بوده و حتی از سوی غربی‌ها نیز با لقب «ارباب آسمان» نام برده می‌شود. مانور کبری برای اولین بار در سال ۱۹۸۹ در نمایشگاه هوایی پاریس توسط ویکتور جورجیویویچ پوگاچف اجرا شده است.

6_مانور Herbst

مانور  Herbst نوعی مانور نبرد هوایی است که در آن، از فناوری‌هایی همچون تراست وکتورینگ استفاده می‌شود تا زاویه حمله بالایی را به دست آید. مانور هربست، به هواگرد اجازه می‌دهد تا بتواند با استفاده از زاویه حمله بالا و دینامیک پرواز، به سرعت جهت خود را برعکس کند. با این که هربست و کبرای پوگاچو در یک دسته قرار دارند، مانور هربست در نبردها کارآمدتر است.

7_مانور Falling Leaf

مانور Falling leaf با کاهش سرعت و احتمالاً به کار انداختن ترمزهای سرعت انجام می شود و اجازه می دهد تا سرعت هواپیما به حدی کاهش یابد که باد نسبی دیگر نتواند هواپیما را به سمت بالا نگه دارد که به آن "سرعت اِستال" هم می گویند. با کاهش سرعت، خلبان هواپیما را تا حد امکان در جهت طولی و در جهت جانبی (بالا) نگه می دارد. هنگامی که به سرعت اِستال رسید، هواپیما ارتفاع را از دست می دهد و شروع به سقوط می کند. به دلیل سرعت کم و زاویه حمله زیاد (زاویه بال ها نسبت به باد)، هواپیما لایه مرزی خود را از دست می دهد و سطوح کنترل به سختی به ورودی های خلبان پاسخ می دهند. بنابراین، کنترل‌ها معمولاً به حداکثر حد مجاز خود فشار داده می‌شوند تا هواپیما واکنش نشان دهد. همانطور که هواپیما متوقف می شود، دماغه شروع به پایین آمدن می‌کند. در این مرحله خلبان زاویه اِلِوِیتور کامل یا تقریباً کامل را برای نگه داشتن دماغه در نزدیکی افق اعمال می کند. خلبان در حالی که هواپیماها را ثابت نگه داشته است، رادِر را کاملا در یک جهت می‌کشد تا چرخش ایجاد کند. هنگامی که چرخش شروع می شود، خلبان جهت رادِر را برعکس می کند. هواپیما در حین چرخش غلت می زند و قبل از اینکه رادِر فرصتی برای بدست آوردن اختیار هواپیما پیدا کند، در یک لغزش به spin می افتد. همانطور که رادِر چرخش را متوقف می کند، بال ها هم تراز می شوند و سپس چرخش اولیه در جهت مخالف شروع می شود و باعث می شود هواپیما بغلتد و به آن سمت بلغزد. در این زمان خلبان رادِر را برعکس می کند و این کار تا زمانی تکرار می شود که خلبان تصمیم بگیرد از مانور خارج شود. در طول مانور، خلبان تلاش می کند تا بال ها را تا حد ممکن در یک سطح نگه دارد و تنها از رادِر استفاده می کند و هیچ کمکی از ایلِرون ها نمی گیرد. خلبان برای جدا شدن از مانور، در حالی که همزمان از رادِر ها برای توقف چرخش استفاده می کند، فشار معکوسی را روی اِلِوِیتور وارد میکند تا دماغه را پایین بیاورد و به هواپیما اجازه دهد سرعت بگیرد. هنگامی که از سرعت استال عبور کرد، خلبان می تواند دسته را عقب بکشد تا به پرواز عادی بازگردد. بنابراین خلبان باید هنگام انجام مانور و یا خروج از مانور از ارتفاع کافی برای جلوگیری از استال اطمینان حاصل کند.

8_مانور 8 Cuban

مانور cuban 8 یک مانور رزمی هوایی تماشایی است که برای مانور دادن به هواپیماهای دشمن در طول جنگ جهانی دوم طراحی شده است. مانور cuban 8 یک مانور پیچیده است که شامل یک سری حلقه ها و رول ها می شود که هم به مهارت و هم به دقت نیاز دارد. این نام توسط مخترع آن، یک خلبان کوبایی به نام لن پووی، نامگذاری شد. پووی در طول جنگ جهانی دوم یکی از اعضای نیروی هوایی سلطنتی (RAF) بود و در شمال آفریقا مستقر بود. او این مانور را به عنوان راهی برای پیشی گرفتن از هواپیماهای دشمن در طول نبردهای dogfighting توسعه داد. این مانور بعداً توسط نیروی هوایی ایالات متحده پذیرفته شد و به بخشی استاندارد از مانورهای رزمی هوایی P-51 Mustang تبدیل شد. این مانور با تشکیل یک نیم حلقه و سپس تشکیل یک نیم رول شروع می شود. در ابتدا هواپیما یک حلقه کامل را در جهت مخالف انجام می دهد و به دنبال آن نیمه رول دیگری تشکیل می‌شود. سپس هواپیما یک حلقه کامل دیگر را انجام می دهد و بعد از آن یک چرخش نیمه در جهت مخالف انجام می دهد و در آخر این مانور با پرواز مستقیم و همسطح هواپیما به پایان می رسد. مانور cuban 8 بسیار موثر است زیرا می تواند برای مانور دادن به هواپیماهای دشمن در طول نبردهای dogfighting استفاده شود. و همچنین به خلبان اجازه می دهد تا به سرعت مسیر خود را تغییر دهد و از آتش دشمن فرار کند. این مانور یک مانور بصری چشمگیر است که می تواند برای ترساندن خلبانان دشمن و تقویت روحیه خلبانان خودی استفاده شود.

9_مانور Tail Slide

مانور tail slide مانوری است که شامل فرود سریع با دماغه هواپیما به سمت پایین است، در حالی که همزمان از رادِر برای ایجاد حرکت پهلویی استفاده می شود. این مانور یک حرکت لغزشی در آسمان ایجاد می‌کند و به خلبان اجازه می‌دهد تا به سرعت مسیر خود را تغییر دهد یا از تهدیدات فرار کند. انجام مانور tail slide به ویژه در ارتفاعات پایین و سرعت های بالا موثر است و جنگنده F-22 در اجرای این مانور برتری تاکتیکی قابل توجهی نسبت به بقیه جنگنده ها دارد. این مانور از اصل نیرو های آیرودینامیکی استفاده می کند که با اعمال ورودی رادِر، خلبان نیروی جانبی ایجاد می کند که هواپیما را به هر دو طرف هل می دهد. این نیرو، همراه با نیروی گرانش رو به پایین، یک حرکت لغزشی ایجاد می کند. خلبان باید به دقت تراتل و اِلِوِیتور را کنترل کند تا میزان نزول مطلوب را حفظ کند و از توقف هواپیما جلوگیری کند. اجرای مانور tail slide به طور موثر نیاز به آموزش گسترده و مهارت های بسیار قوی دارد. خلبانان باید درک عمیقی از آیرودینامیک و توانایی کنترل دقیق هواپیما را داشته باشند. این مانور به هماهنگی بالایی بین دست‌ها، پاها و چشم‌های خلبان نیاز دارد و اغلب در محیط‌های شبیه‌سازی شده قبل از انجام در موقعیت‌های واقعی انجام می‌شود.