سال ۹۹، سال اتمام پروژه های نیمه تمام هوانوردی

نویسنده : محمد شفیع خانی 

با وجود بحران و چالشی که گسترش ویروس کرونا در جهان به ویژه عرصه هوانوردی ایجاد کرده و این صنعت را با تهدیدهای جدی روبرو کرده است اما با نگاهی به پروژه ها و اقدامات انجام شده در عملیات هوانوردی در سال های اخیر می توان امید داشت که سال ۹۹ با برنامه ریزی و پیگیری امور، سال بهره برداری و اتمام بسیاری از پروژه های هوانوردی کشور با وجود کاهش درآمد شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران به علت کاهش پروازهای عبوری باشد و تهدید کرونا را به فرصت تبدیل شود. 

 با نگاهی اجمالی به پروژه های در حال ساخت و نیمه تمام فرودگاهی کشور در سال های اخیر درمی یابیم در سال های گذشته ۴۰ پروژه عمرانی و توسعه ای در ۱۵ فرودگاه به ارزش ۱۸۳۰ میلیارد ریال در کشور وجود داشته که با توجه به پیشرفت های این پروژه های عمرانی در سال های گذشته می توان امید به بهره برداری از تعداد قابل توجهی از آنها در صورت عدم توقف پروژه ها به دلیل مسائل مالی و مساله کرونا در سال پیش رو داشت. پروژه هایی مانند بهره برداری از ترمینال جدید فرودگاه گرگان، اتمام پروژه توسعه ترمینال خارجی فرودگاه اصفهان، بهره برداری باند جدید فرودگاه کرمان، به روزرسانی سامانه سخت افزاری و نرم افزاری فرودگاه مهرآباد، افتتاح ترمینال جدید سمنان و افتتاح ترمینال جدید پروازهای خارجی فرودگاه شهید دستغیب شیراز.

 پروژه هایی که بهره برداری آنان از این جهت اهمیت دارد که کشور از نظر ساخت و احداث فرودگاه های جدید تا ۱۰ سال دیگر اشباع است و نیازی به تاسیس و بهره برداری فرودگاه های جدید در کشور وجود ندارد اما تجهیز، بازسازی و بهسازی فرودگاه های قدیمی و اصلی کشور، داستان دیگری دارد. فرودگاه هایی که در مراکز استان های مهم و استراتژیک ما هستند از نظر زیرساخت های عملیاتی و به روزرسانی سامانه های سخت افزاری و نرم افزاری، نیاز به اقدامات و اصلاحات جدی دارند تا جایی که پیش از نهایی شدن قرارداد هواپیماهای برجامی برخی نگرانی ها از جهت آماده نبودن زیرساخت ها ی فرودگاهی کشور، جهت ورود هواپیماهای برجامی بود. از طرفی دیگر، طبق پیش بینی های دو شرکت ایرباس و بویینگ مسافران هوایی تا سال ۲۰۳۶ دو برابر خواهد شد و تعداد مسافران به ۳/۵ میلیارد مسافر در منطقه آسیا و اقیانوسیه خواهد رسید چیزی برابر با دو برابر تقاضای پیش بینی شده برای امریکای شمالی و اروپا. از این رو کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه در تلاش برای توسعه و ساخت ترمینال های جدید فرودگاهی هستند تا سهم بیشتری را از صنعت رو به رشد هوانوردی در سال های آتی داشته باشند. کشورهایی مانند هند که با صرف هزینه۶۲ میلیارد دلاری به دنبال توسعه و ساخت ۱۰۰ فرودگاه و افزایش ظرفیت جابه جایی یک میلیارد مسافر تا سال ۲۰۳۵ میلادی است. بحرین در حال ساخت دومین فرودگاه بین المللی خود در یک جزیره مصنوعی است که یک میلیارد دلار ارزش دارد. مالزی به دنبال توسعه یک ترمینال جدید در فرودگاه کوالالامپور است. هنگ کنگ قصد دارد بخشی از دریای چین جنوبی را برای ساخت سومین باند فرودگاه خود با هزینه ۱۸ میلیارد دلاری پر کند. فرودگاه بین المللی اینچئون کره جنوبی برای ساخت دومین ترمینال خود چهار میلیارد دلار هزینه خواهد کرد. 

 اما یکی از دلایلی که همیشه پروژه های عمرانی هوانوردی را تهدید می کند، کمبود بودجه و اعتبارات است که در این سال ها همواره گریبانگیر عملیات هوانوردی کشور بوده و این موضوع با توجه به شرایط کنونی و کاهش پروازهای عبوری از آسمان کشور از همیشه بیشتر حس می شود. با نگاهی به آمار پروازهای عبوری در روزهای کرونایی درمیابیم تعداد پروازهای عبوری از آسمان کشور از۹۰۰ پرواز به ۱۱۰ پرواز در روز رسیده است که باعث کاهش شدید درآمد شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران است. اما با وجود این کاهش درآمد چگونه می توان از توقف پروژه های عمرانی فرودگاه ها جلوگیری کرد و شاهد اتمام این پروژه ها در سال پیش رو باشیم؟ 

با نگاهی به ۴۰ فرودگاه برجسته جهان متوجه خواهیم شد که در هیچ کجای دنیا، دولت به عنوان بهره بردار، سرمایه گذار و سازنده وارد امر ساخت و بهره برداری فرودگاه نمی شود و بهترین مدل ساخت فرودگاه ها و توسعه آنها مشارکت بخش خصوصی و دولتی است. در مورد پروژه های در حال ساخت فرودگاهی ایران نیز یکی از راه حل ها مشارکت با بخش خصوصی است تا مراحل باقی مانده هرچه زودتر به اتمام برسند و آماده بهره برداری شوند. یکی دیگر از راهکارها اتمام پروژه های در حال ساخت با مشارکت شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران با دولت های محلی (استانداری ها و شهرداری ها) صورت است. اتفاقی که از آن به فرودگاه های نسل سوم می توان یاد کرد. فرودگاه های نسل سوم فرودگاه هایی هستند که توسط دولت های محلی (استانداری ها و شهرداری ها) از محل بودجه استانی و محلی اداره می شوند که با توجه به اینکه اکثر پروژه های فرودگاهی مورد اشاره در این مطلب در مراحل پایانی هستند و پیشرفت فیزیکی قابل توجهی داشته اند شرکت فرودگاه ها با انعقاد قراردادهایی با دولت های محلی می تواند به اتمام پروژه ها اقدام کند.