دو ایده که هوانوردی جهان را تغییر خواهد داد

نویسنده : سید اسحق موسوی و محمد شفیع خانی 

 پس از دو جنگ جهانی اول و دوم و با ورود به هزاره سوم صنعت هوانوردی جهان توانست به شکوفایی های بیشتری از لحاظ تکنولوژی دست یابد و خود را به عنوان یک صنعت تاثیرگذار در جوامع بشری معرفی کند به طوری که مساله ایمنی به عنوان فاکتور اصلی در پروازها را از پیش رو بردارد و به فکر ایده های خلاقانه جهت راحتی، رفاه و جذابیت بیشتر پروازها برای مسافران باشد. از این رو مدت هاست که دو تفکر پروازهای مسافربری مافوق صوت و پروازهایی با سوخت پاک و بدون سوخت های فسیلی صنعت هوایی جهان را تحت تاثیر قرار داده است و شرکت ها و سرمایه گذاران بزرگی روی آن کار می کنند تا هریک بتوانند بخش بزرگ تری از آینده آسمان را از آن خود کنند. 

یک ایده در راستای تسهیل و سرعت بخشی به سفرها و ایده دیگر در راستای صیانت و حفاظت از محیط زیست. 

تفکر اول یعنی پرواز هواپیماهای مسافربری مافوق صوت به اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی برمی گردد. در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی ایالات متحده امریکا تقریبا به طور کامل بازار حمل ونقل هوایی را در اختیار داشت، فرانسوی ها و انگلیسی ها می کوشیدند با عرضه یک هواپیمای مافوق صوت در زمینه حمل و نقل هوایی برای خود جایگاه مناسبی به دست آورند که ماه عسل این تلاش ها تولید هواپیماهایی مانند کنکورد و توپولوف ۱۴۴ بود. با اجرای پروژه هواپیماهای مسافربری مافوق صوت زمان پرواز از اروپا به امریکا و بالعکس تنها به چند ساعت کاهش پیدا می کرد به عبارت دیگر زمان سفرهای هوایی میان نقاط مختلف به بیش از نصف کاهش می یافت اما از مشکلات اصلی این نوع هواپیماها در آن زمان می توان به صدای بسیار زیادی که به سبب پرواز آنها تولید می شد اشاره کرد. آلودگی صوتی این هواپیماها به حدی بود که در هواپیمایی مانند توپولوف ۱۴۴ مسافران برای گفت وگو باید از قلم و کاغذ استفاده می کردند. از مشکلات دیگر این نوع هواپیماها می توان به داغ شدن بیش از اندازه موتور های آنها اشاره کرد که همین امر باعث سانحه های متعددی در این نوع هواپیماها شد تا جایی که در ۲۴ اکتبر سال ۲۰۰۳ میلادی پرواز این هواپیماها کاملا متوقف شد و  مدل های تولید شده در اختیار موزه های هوایی جهان قرار گرفت. 

تفکر و ایده دوم یعنی جایگزینی سوخت های پاک به جای سوخت های فسیلی مرسوم در قالب هواپیماهای الکتریکی (برقی)، هواپیماهایی با انرژی خورشیدی، استفاده از سوخت های گیاهی  و... طرفداران دوآتیشه خود را دارد. 

امروزه با توجه به شرایط جهانی و در نظر داشتن این نکته که کمبود سوخت های فسیلی در آینده امری محتمل و دردسر ساز برای جهانیان، مخصوصا در حوزه حمل و نقل خواهد بود، اهمیت تحقیق و سرمایه گذاری پیرامون سوخت های پاک دوچندان خواهد شد. از طرفی دیگر سفرباهواپیما های دارای سوخت فسیلی معایب و مزایای فراوانی دارد که هر فردی با توجه به شرایط خود آن را انتخاب می کند اما اگر بخواهیم از دیدگاه یک دوستدار محیط زیست به این مساله نگاه کنیم سوخت حاصل از پرواز هواپیما تاثیرات مخرب بیشتری نسبت به سایر وسایل نقلیه به محیط زیست دارد. تحقیقات جامع نشان می دهد که به رغم نوآوری ها در بهره وری هواپیما از جمله موتور هواپیما هنوز پس از گذشت دهه ها رشد انتشار گاز مونوکسید کربن از سوی صنعت هوایی ادامه دارد. این موضوع به این دلیل است که انتشار گازهای ناشی از صنعت هوایی نتوانسته از قواعد و ضوابط بین المللی تبعیت کند.

حال زمانی که هواپیما به عنوان وسیله نقلیه سریع به انتخاب اول انسان ها در مسافرت تبدیل می شود باید فارغ از آسانی و راحتی این مسافرت ها اثرات زیست محیطی آن به طور جدی مورد توجه قرار گرفته و آسیب هایی که اکثر آنها غیرقابل جبران هستند مدنظر باشد به طوری که همه ساله در ایالات متحده امریکا ۴۵۰ نفر و در هندوستان ۱۶۴۰ نفر به دلیل آلودگی هایی که هواپیماها ایجاد می کنند جان خود را از دست می دهند و همه این آمار نشان دهنده اهمیت بالای جایگزینی روش هایی برای سوخت های فسیلی و عرضه سوخت های پاک در صنعت هوایی جهان است. اما استفاده از سوخت های پاک در قالب های مختلف مانند هواپیماهای برقی به جای سوخت های فسیلی دشواری ها و موانعی نیز دارد به عنوان مثال وزن باتری هواپیماهای برقی کنونی دو برابر بیشتر از باک هواپیماهای فسیلی است و وزن باتری های هواپیماهای برقی در طول مسیر پروازی تقریبا ثابت خواهد بود اما از میزان وزن با ک هواپیماهای فسیلی به دلیل کاهش میزان سوخت مایع درون باک در طول مسیر کاهش می یابد.

 با توجه به همه موارد گفته شده  از جمله مزایا و معایب هر دو ایده و به سبب سرمایه گذاری سرمایه داران و شرکت های استارت آپی بزرگ روی هر دو پروژه می توان به یقین گفت در آینده ای نه چندان دور هر دو پروژه با تکمیل نواقص خود به آسمان باز خواهند گشت که این امر به سبب تفاوت هایی در کاراکتر پروازی و قدرت مانوری هواپیماهای مختلف سبب جداسازی ترافیک هوایی با توجه به محدودیت های عملیاتی هر هواپیما در دستور کار نهادهای نظارتی بین المللی قرار خواهد گرفت و با اجرای این دو ایده در هوانوردی جهان می توان امید داشت که قیمت بلیت هواپیما ها، چه در رده تجاری و چه در رده هوانوردی عمومی در سراسر جهان کاهش یابد.