عوامل انسانی در هوانوردی

نویسنده:آینا نوشین نیا

آیا تا به حال اسمhuman factor(عوامل انسانی)را شنیده اید؟

در این مقاله ما قصد داریم عوامل انسانی در صنعت هوانوردی و همچنین خطاهای انسانی (human error)را به شما معرفی کنیم.

عوامل انسانی(human factor)عنصر انسانی در انعطاف پذیرترین حالت و سازگارترین و با ارزش ترین بخش سیستم هوانوردی کشوری (غیر نظامی)می باشد خطای انسانی می‌تواند عامل آسیب و یا کمک کننده در صنعت هوانوردی باشد  و اغلب توسط پرسنل های مجرب و با انگیزه و آموزش دیده مرتکب می‌شود خطای انسانی نتیجه ی طبیعی خروجی مغز انسان است که این میانبر ها گاهی اوقات باعث خطا می‌شوند که به آن خطای انسانی گفته می‌شود .

هدف از عوامل انسانی در هوانوردی پروازی امن تر، بهبود فناوری و‌تمرکز در صنعت هوانوردی می باشد و عوامل انسانی باید بهتر درک شود و همچنین علم و دانش مربوط به عوامل انسانی مورد برسی و استفاده قرار گیرد.

:shell model مدل شل برای اولین بار توسط ادوارد در سال  میلادی 1972ساخته شد و بعدا توسط هاوکینز در سال 1987اصلاح شد.

چهار چوب shellاز 4حروف اول آن گرفته شده است

Software:(s)نرم افزار

•سیاست/دستور عمل/رویه

Hardware:(H)سخت افزار

•تکنولوژی :شامل ابراز تجهیزات ،آزمایش ،کنترل ها و ابزار دقیق ها و طراحی کابین خلبان 

Environment:(E)محیط 

•شرایط محل کار

Live ware(L):زیست افزار

•انسان :شخص یا افرادی که در مرکز زنجیره صنعت هوانوردی قرار میگیرند نظیر شرایط کاری در آشیانه خط پرواز و….

Vigilance (هوشیاری)

هوشیاری می‌تواند به این معنی باشد که حفظ توجه و به چیزی اشاره دارد تا متوجه شویم چه موقع یک اتفاق و یا واقعه ی غیر معمول اتفاق افتاده باشد.

Fatigue (خستگی)

خستگی(fatigue)به عنوان یک حالت فیزیولوژیکی کاهش ظرفیت عملکرد روحی و یا جسمی ناشی از از دست دادن خواب یا بیداری طولانی تعریف می‌شود.

 )Situation awareness آگاهی از محیط)

تعریف از آگاهی محیط می‌توان به این معنی باشد که افراد باید از درک متقابل در انجام اقداماتی فعالیت های فردی یا گروهی آگاهی داشته باشند.

قانون مورفی:بر اساس قانون‌مورفی در صورتی که امکان وقوع خطا و اشتباهی وجود داشته باشد آن اشتباه قطعا رخ خواهد داد.

مشخص های عوامل انسانی:

‎1فیزیولوژی انسان 

‎2روانشناسی شامل آگاهی ،ادراک ،شناخت، حافظه تعامل اجتماعی و…

‎3طراحی محیط کار

‎4فصل مشترک انسان و ماشین

‎5شرایط محیطی 

‎6انسان سنجی

آمار:در سال1940تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد که حدودا هفتاد درصد سوانح هوایی مربوط به عملکرد انسان می‌باشد که به این حالت خطای انسانی گفته می‌شود .زمانی که اتحادیه بین المللی حمل نقل هوایی(یاتا)شرایط 35سال بعد را مورد برسی قرار داد به این نتیجه رسید که هیچ‌گونه کاهشی در آمار حوادث ناشی از خطاهای انسانی رخ نداده است .

پس در این مقاله ما این را درک کردیم که ،عوامل انسانی(human factor)نقش مهم و پایه ی اساسی در تمامی رشته های هوانوردی می‌باشد و یادگیری و توجه به عوامل انسانی جزو وظایف خدمه پروازی (crew member)می باشد.