امریکای جنوبی یک الگو برای هوانوردی ایران

امریکای جنوبی، بخش جنوبی قاره امریکا است و شامل دوازده کشور مستقل اصلی به همراه چندین جزیره است. این منطقه جغرافیایی در نیمکره غربی زمین واقع شده و بیشتر مساحت آن در نیمکره جنوبی است.

گاهی امریکای جنوبی را به عنوان قاره ای جدا نیز در نظر می گیرند. ۱۲ کشور با حاکمیت مستقل امریکای جنوبی شامل، آرژانتین، اروگوئه، اکوادور، برزیل، بولیوی، پاراگوئه، پرو، سورینام، شیلی، کلمبیا، گویان و ونزوئلا است.

این قاره چهارمین قاره پهناور و پنجمین قاره پرجمعیت دنیا است که از نظر هوانوردی نیز در سال های اخیر موفقیت های بسیاری را به دست آورده است. این منطقه در لیست ۱۰ کشوری که بیشترین تعداد فرودگاه را در جهان دارند، ۵ نماینده دارد. به عبارت دیگر نیمی از کشورهایی که دارای بیشترین فرودگاه در جهان هستند در این منطقه واقعند.

کشور برزیل با ۴۰۹۳ فرودگاه در رده دوم این لیست قرار دارد. کشور آرژانتین با ۱۱۳۸ فرودگاه در رده ششم، بولیوی با ۸۵۵ فرودگاه در رده هفتم، کلمبیا با ۸۳۶ فرودگاه در رده هشتم و پاراگوئه با ۷۹۹ فرودگاه در مجموع در رده نهم لیست کشورهایی با دارا بودن بیشترین فرودگاه در جهان است.

با این وجود وقتی به آمار میانگین زمان تاخیر پروازها در جهان نگاهی می اندازیم متوجه خواهیم شد که امریکای جنوبی پس از قاره اروپا در رده دوم کمترین زمان تاخیر پروازها در جهان است اما با نگاهی به برزیل به عنوان مهم ترین و پیشرفته ترین کشور امریکای جنوبی از نظر اقتصادی و هوانوردی و مقایسه آن با کشورمان حد فاصل سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ در می یابیم که جمهوری اسلامی ایران با برزیل در بعد هوانوردی در آن سال ها از نظر زیرساخت های حمل و نقل هوایی تفاوت چندانی نداشته است.

بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۲ - ۲۰۱۳ کشور برزیل نزدیکی قابل توجهی از لحاظ شاخص کیفیت زیرساخت در حوزه حمل و نقل، خصوصا حمل و نقل هوایی با جمهوری اسلامی ایران دارد.

کشور برزیل در مجموع زیرساخت ها با امتیاز ۳.۱ از مجموع ۷ در رتبه صد و بیستم جهانی قرار گرفته است (کشور ایران با ۳.۱ امتیاز در جایگاه هشتاد و دوم است) این در حالی است که برزیل از لحاظ شاخص کیفیت زیرساخت های حمل و نقل هوایی با ۳.۴ امتیاز در جایگاه صد و سیزدهم و با فاصله نزدیکی از ایران با ۳.۲ امتیاز و رتبه صد و بیست و دوم قرار دارد .

اما دلیل موفقیت این منطقه در صنعت هوانوردی در این سال ها چیست؟ قاره امریکای جنوبی برای به دست آوردن این جایگاه شایسته در هوانوردی جهان چه راهکارهایی را برگزیده است؟

مهم ترین دلایل موفقیت کشورهای قاره امریکای جنوبی را می توان در مواردی نظیر موقعیت مناسب جغرافیایی، حمایت ملی، رویکرد باز در نظام نوآوری با هدف تغییر فرهنگ کار و یکپارچگی میان بخش های حاکمیتی، صنعتی و موسسات علمی و دانشگاهی این حوزه، تغییر ساختار مدیریتی، ارتقای سازمان ملی هوانوردی غیردفاعی به موازات جدایی از بدنه دفاعی کشور، تعاملات گسترده بین المللی و از همه مهم تر خروج از اقتصاد دولتی و عدم دخالت در تنظیم بازار از طریق اعمال سیاست های مقررات زدایی (آزادسازی قیمت بلیت) در حمل و نقل هوایی مشاهده کرد. به عبارت بهتر کشورهای امریکای جنوبی با تغییرات حقوقی، سازمانی، سیاسی و اعمال برنامه های نوین در تراز جهانی توانستند از کشورهای متوسط در رده جهانی در حوزه هوانوردی به کشورهای شاخص تبدیل شوند.

این در حالی است که کشوری مانند برزیل که حد فاصل سال های ۲۰۱۳ - ۲۰۱۲ از لحاظ شاخص کیفیت زیرساخت های حمل و نقل هوایی با ایران تقریبا برابر بود اکنون از لحاظ شاخص میلیون کیلومتر صندلی در دسترس در تمام پرواز ها (این شاخص متوسطی از مجموع کل گنجایش مسافر بر مبنای صندلی در تمام پروازهای برنامه ریزی شده اعم از خارجی و داخلی را بر حسب کیلومتر - فاصله پیموده شده در هفته ارایه می دهد) با متوسط ۳.۳۸۲۷ میلیون کیلومتر صندلی در هفته در جایگاه نهم قرار گرفته است و کشور ایران در این شاخص با متوسط ۱.۲۷۷ میلیون کیلومتر صندلی در هفته در رتبه پنجاه و ششم جهان قرار دارد.

تغییراتی از قبیل آزادسازی قیمت ها، حذف یارانه فرودگاه ها و شرکت های خدماتی، تشکیل سازمان های متولی هوانوردی غیردفاعی به صورت مستقل به طوری که این سازمان ها فقط در برابر رییس جمهور پاسخگو هستند تا بتوانند به صورت کاملا مستقل به تصمیم گیری در حوزه هوانوردی غیر دفاعی بپردازند. نسخه درمانی که می تواند برای کشورمان به دلیل مشکلات مشابه تجویز شود تا صنعت هوانوردی ایران نیز به جایگاه واقعی خود در دنیا بازگردد.

نویسنده : محمد شفیع خانی