بخش خصوصی، مشتری بزرگ هوانوردی عمومی

نویسنده : محمد شفیع خانی 

صنعت هوانوردی در یک تقسیم بندی کلی به ۳ حوزه قابل طبقه بندی است، هوانوردی نظامی، خطوط هواپیمایی دارای برنامه پروازی برنامه ریزی شده و هوانوردی عمومی.  از نظر تعداد هواپیما در ناوگان هوایی، هوانوردی عمومی بیشترین تعداد هواپیما را به خود اختصاص داده و شامل کلیه فعالیت های مرتبط با طراحی، ساخت، پرواز، تعمیرات و نگهداری همچنین فعالیت های صنعتی، آموزشی و پژوهشی مرتبط با وسایل پرنده ای است که در خارج از حوزه هوانوردی نظامی و نیز خطوط هوایی دارای پروازهای برنامه ریزی شده، صورت می گیرد. یکی از حوزه های پر بازده و رو به رشد در صنعت هوانوردی، بخش هوانوردی عمومی است که امروزه سهم قابل توجهی در تامین نیازهای مربوط به حمل و نقل افراد و بعضا کالا در کشورهای پیشرفته به ویژه در کشورهای در حال توسعه به خود اختصاص می دهد. نظر به پراکندگی و وسعت جغرافیایی برخی کشورها و محدودیت های موجود در بستر حمل و نقل زمینی، هوانوردی عمومی توانسته است با گذشت بیش از ۵ دهه از آغاز فعالیت های خود، فرصت مناسبی برای توسعه این حوزه در دنیا فراهم آورد. در حال حاضر چرخه طراحی، ساخت، تعمیر و نگهداری همچنین بهره برداری از هواپیماهای رده هوانوردی عمومی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان در اختیار بخش خصوصی است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، فعالیت های هوانوردی عمومی حتی در کشورهای کمونیستی نیز در حوزه اختیارات بخش خصوصی قرار داده شده است.  نسبت فعالیت های مرتبط با حوزه هوانوردی عمومی بسته به پتانسیل های هر کشور متفاوت است ولی آنچه حائز اهمیت است اینکه بخش خصوصی متولی اصلی صنعت هوانوردی عمومی در بسیاری از کشورها به شمار می رود. در کشورهای ترکیه، امارات و کشورهای حاشیه خلیج فارس، بهره برداران خدمات هوانوردی عمومی غالبا بخش های کشاورزی، محیط زیست، تفریحی، ورزشی و... بوده که همگی جزو اپراتورهای خصوصی به شمار می روند. در بلوک شرق اروپا و کشورهایی همچون لهستان، جمهوری چک، لیتوانی، اسلوونی همچنین کشورهایی همچون آلمان، انگلیس، فرانسه، امریکا، برزیل و دیگر کشورهای امریکای جنوبی تمام تولیدکنندگان و بهره برداران خدمات هوانوردی عمومی را بخش خصوصی تشکیل می دهند. اما در ادامه به وضعیت هوانوردی عمومی در برخی از این کشورها می پردازیم.

برزیل:  کشور برزیل یکی از موفق ترین کشورهای در حال توسعه در صنعت هوانوردی عمومی به شمار می رود که توانسته با اقداماتی نظیر تاسیس مراکز هوانوردی عمومی، صنعت هوانوردی این کشور را نهادینه کند و به عنوان دومین دارنده ناوگان هوانوردی عمومی در جهان شناخته شده همچنین باعث توسعه این صنعت و صنایع وابسته به آن در این کشور شود. با وجود کشور هایی همچون مکزیک، ونزوئلا، آرژانتین و شیلی، کشور برزیل بزرگ ترین سهم را در تجارت هوانوردی عمومی در امریکای مرکزی و امریکای لاتین در اختیار دارد.

هند: صنعت هوانوردی عمومی در کشور هند به واسطه مدیریت متمرکز و اجرای سیاست های کلان مندرج در برنامه توسعه هوانوردی این کشور توانسته در بین کشورهای در حال توسعه همانند چین از رشد قابل توجهی برخوردار باشد. هر چند در مقایسه با کشورهایی نظیر برزیل این رشد از سرعت کمتری برخوردار است. وزارت هوانوردی این کشور مسوولیت تدوین سیاست های کلان حوزه هوانوردی را برعهده دارد. تدوین این سیاست ها با کمک سازمان ها و اشخاص فعال در صنعت هوانوردی و دریافت نظرات و دیدگاه آنها در توسعه صنعت هوانوردی عمومی صورت می گیرد.

کانادا: یکی از پیش نیازها و زیرساخت های بسیار مهم در بخش هوانوردی عمومی، تمهیدات مربوط به امنیت پرواز است که می تواند عاملی تاثیرگذار بر رشد یا عدم رشد این صنعت باشد. کشور کانادا به عنوان یکی از فعال ترین کشورهای جهان در بخش هوانوردی عمومی به این زیرساخت حیاتی توجه ویژه داشته است اگرچه سازمان بین المللی هوانوردی(ایکائو) استانداردهای بخش هوانوردی عمومی را به اندازه بخش تجاری و مسافرتی تعیین نکرده است اما شماری از مهم ترین شرکای جهانی در حوزه هوانوردی عمومی نظیر امریکا، کانادا و اتحادیه اروپا با تدوین مقررات و قوانین بازدارنده ضمن کنترل دایم امور مرتبط، چابکی این صنعت را حفظ و آن را تقویت کرده اند. نکته قابل توجه درباره کانادا این است که وزارت ارتباطات و حمل و نقل این کشور، مسوولیت تدوین سیاست ها و راهکارهای توسعه صنعت هوانوردی عمومی را بر عهده دارد.

ایالات متحده امریکا: اقتصاد هوانوردی عمومی بخش مهمی از اقتصاد امریکا را تشکیل داده است. این بخش برای بیش از یک میلیون و سیصد هزار نفر فرصت شغلی ایجاد کرده است. گذشته از بخش هواپیماهای نظامی امریکا از مجموع ۲۶۰ هزار فروند هواپیمای غیرنظامی موجود در این کشور، حدود ۲۰ هزار فروند در بخش خطوط هوایی و مابقی ۲۴۰ هزار فروند در بخش هوانوردی عمومی فعال هستند. در این بخش بیش از ۱۹ هزار و هشتصد فرودگاه موجود است که ۵ هزار فرودگاه عمومی و مابقی خصوصی هستند.